
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 155 |
تعداد مقالات | 1,556 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,435,400 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,035,052 |
واکاوی نهادهای ذینفع دخیل در مدیریت منابع جنگلی استان لرستان | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 10، شماره 4، اسفند 1403، صفحه 479-509 اصل مقاله (4.11 M) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2024.55425.1731 | ||
نویسندگان | ||
فرزانه کرامتی1؛ سعید غلامرضایی* 2؛ حامد نقوی3؛ فاطمه رحیمی فیض آباد4؛ محمدرضا پاکروان چروده2 | ||
1دانشجوی دکتری مدیریت جنگل، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
2دانشیار، گروه اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
3دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
4استادیار، گروه اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: جنگلهای زاگرس، دومین زیستبوم جنگلی طبیعی ایران، تحت فشارهای زیستمحیطی شدید قرار دارند. استان لرستان، با 1217259 هکتار (43 درصد مساحت استان)، از مناطق مهم این ناحیه است. در سالهای اخیر، عوامل اقلیمی مانند گرمایش، خشکسالی و ریزگردها، همراه با چالشهای اقتصادی-اجتماعی مانند بیکاری، فقر و محدودیتهای مالی، بر مدیریت این منابع اثرگذار بودهاند. وابستگی جوامع محلی به جنگلها برای سوخت و معیشت، پیچیدگی تصمیمگیری در مدیریت جنگل را افزایش داده است. ذینفعان متعددی از جمله نهادهای دولتی، خصوصی و بخش سوم در این فرآیند نقش دارند. برای مدیریت بهینه، شناسایی و طبقهبندی این نهادها و بررسی تعاملات آنها ضروری است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل ذینفعان، به بررسی و شبکهسازی میان نهادهای مؤثر در مدیریت منابع جنگلی لرستان پرداخته و بر لزوم برنامهریزی جامع و هماهنگ تأکید دارد. مواد و روشها: این پژوهش به روش کمی و کیفی در سه فاز انجام شد. فاز اول شامل شناسایی ذینفعان است. در این مرحله، نهادهای ذینفع دخیل در مدیریت منابع جنگلی استان لرستان، بر اساس روشهای مصاحبه نیمهساختاریافته، لیست ذینفعان و گلوله برفی، شناسایی شدند. فاز دوم شامل طبقه بندی ذینفعان است. در این مرحله برای طبقهبندی ذینفعان، از ماتریس قدرت-علاقه (دغدغه) استفاده شد. فاز سوم شامل بررسی پیوندهای ارتباطی بین ذینفعان است. در این فاز بهمنظور بررسی پیوندهای ارتباطی بین ذینفعان از روش تحلیل شبکه اجتماعی استفاده شد. یافتهها: نتایج فاز اول نشان داد که 26 نهاد (24 نهاد دولتی، یک نهاد خصوصی و یک نهاد مردمی) در مدیریت منابع جنگلی استان لرستان دخیل است. نتایج ماتریس قدرت–علاقه نشان داد که نهادهای "اداره کل منابعطبیعی و آبخیزداری"، "اداره کل حفاظت محیطزیست"، "سازمان جهاد کشاورزی"، "مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابعطبیعی"، "سازمان مدیریت و برنامهریزی"، "استانداری"، "اداره کل امورعشایر"، "صدا و سیمای مرکز استان" و "دادگستری" در طبقه کنشگران کلیدی جانمایی شدهاند. بر اساس این ماتریس این طبقه از کنشگران، بیشترین قدرت و دغدغه را در مدیریت منابع جنگلی استان دارند. نتایج حاصل از بررسی شاخصهای تراکم، دوسویگی پیوندها نشان داد که فقط برخی از کنشگران به هم متصل هستند و روابط کنشگران در شبکه در مقایسه با آنچه که ممکن است وجود داشته باشد در سطح پایینی قرار دارد. درواقع، نهادها از تمام ظرفیتهای سازمانی خود برای ایجاد پیوندهای تعاملاتی استفاده نکردهاند و همچنین بیشتر پیوندهای موجود در شبکۀ ارتباطات و همکاری نهادهای دخیل در مدیریت منابع جنگلی یکطرفه هستند. بر اساس سایر شاخصهای تحلیل شبکه اجتماعی، برخی ذینفعان کلیدی که بر اساس ماتریس قدرت – علاقه در جایگاه کنشگران کلیدی قرار گرفتهاند، متاسفانه نتوانستهاند جایگاه مناسب و مطلوبی داشته باشند و در حاشیه قرار گرفتهاند. از جمله بارزترین این نهادها میتوان به "مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابعطبیعی لرستان"، "استانداری"، "اداره کل امورعشایر استان لرستان" و "سازمان صدا و سیمای مرکز استان لرستان" اشاره کرد. نتیجهگیری: مشاهده نتایج حاصل از شناسایی ذینفعان نشان میدهد که فرآیند مدیریت منابع جنگلی منطقه موردبررسی از توازن و توزیع مشارکت و نفوذ مناسبی برخوردار نیست. بهطوری که تنها یک نهاد خصوصی شناسایی و مورد تایید مخاطبان قرار گرفت و عمده تولی و مدیریت بر عهده نهادهای دولتی قرار گرفته است. این درحالی است که درس آموختههای جهانی، به مداخله بخش خصوصی از طریق برونسپاری و نیز مشارکت جوامع محلی و سازمانهای مردم نهاد تاکید زیادی دارد. این پدیده هم از بعد هزینه اجتماعی و اقتصادی و نیز پایداری، نمیتواند استمرار و پویا باشد. از اﯾﻦرو، بهنظر میرسد که میتوان از طریق سیاستهای برونسپاری نسبت به واگذاری برخی فعالیتهای مدیریت جنگل به بخش خصوصی، در اصلاح این فرآیند، اقدام کرد. همچنین با وجود ظرفیت و ضرورت نقش نهادهای اجتماعی محلی در مدیریت منابع جنگلی، این نهادها از لحاظ تعداد و موقعیت تاثیرگذاری از جایگاه مناسبی برخوردار نیستند. بنابراین، تشویق نهادهای محلی به ایجاد و گسترش سازمانهای اجتماع محور به همراه تسهیلگری و آموزش اعضا میتواند در ارتقا جایگاه آنها و همچنین افزایش قدرت مذاکره آنها موثر باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل ذینفعان؛ تحلیل شبکه اجتماعی؛ ماتریس قدرت-علاقه | ||
مراجع | ||
Akia, A.; Valipour, A.; Moradi, S.; The role of rural women in management, conservation and utilization of natural resources (Case study: Chahar-Zebar region, Kermanshah). Forest Research and Development 2024, 10(1), 73-93. Amiri Lemar, M.; Moradmand Jalali, A. M.; Factors affecting the degradation of natural resources (Case study: basin 9 of Shafaroud). Forest Sustainable Development 2015, 1 (4), 309-320. (In Persian) Amirnejad, H.; Mehrjo, A.; Eskandari Nasab, M.; The Effect of Socio-Economic Dimensions on Deforestation: Application of Spatial Econometrics. Journal of Agricultural Economics and Development 2022, 36 (2), 115-128. Basati, H.; Poursaeid, A.; Allahyari, M.S.; Eshraghi Samani, R.; Chaharsoqi Amin, H.; Social network analysis of local water user associations’ actors: evidence from Iran, Meteorology Hydrology and Water Management 2019, 8 (1),90-97. Bastani, S.; Reiisi, M.; Social Network Analysis as a Method: Using Whole Network Approach for Studying FOSS Communities. Iranian Journal of Social Studies 2011, 5 (2), 31-57. (In Persian) Crona, B.; and Bodin, O.; What You Know is Who You Know? Communication Patterns Among Resource Users as a Prerequisite for Co-management. Ecology and Society 2006, 11 (2),7. Dalir, Z.; Farajzadeh, Z.; Zibaei, M.; Economic and environmental driving factors of fires in Iranian forests and the controlling strategies. Agricultural Economics and Development 2021, 29 (1), 25-55. (In Persian) De Loe, R.C.; Di Giantomasso, S.E.; Kreutzwiser, R.D.; Local capacity for groundwater protection in Ontario. Environ. Manag 2002, 29, 217–233. Dougill, A.; J., Fraser, E.D.G.; Holden, J.; K. Prell, C. Reed, M. S.; Stringer, L. C.; Learning from doing participatory rural research: lessons from the Peak District National Park, Journal of Agricultural Economics 2006, 57 (2), 259-275. Etemadinasab, G.R.; Moayeri, M.H.; Abedi Sarvastani, A.; and Shahraki, M.R.; Identification and analysis of strengths, weaknesses, opportunities and threats facing NGOs in sustainable management of forest areas in Golestan province, Journal of Forest Research and Development 2021, 7 (2), 311-293 (In Persian) Fischer, M.E.; Irlenbusch, B.; Sadrieh, A.; An intergenerational common pool resource experiment. Journal of environmental economics and management 2004, 48, 811–836. Ghorbani, M.; Azarnivand, H.; Mehrabi, Ali A.; Bastani, S.; usan, Jafari, M.; Naybi, H.; Social network analysis: a new approach in policy-making and planning of cooperative management of natural resources. Journal of Range and Watershed Managment 2012, 65 (4), 553-568. (In Persian) Ghorbani, M.; Dehbozorgi, M.; Stakeholders’ Analysis, Social Power and Network Analysis in Natural Resources Co-Management. Journal of Range and Watershed Management 2014, 67 (1), 141-157. (In Persian) Grimble, R.; Wellard, K.; Stakeholder methodologies in natural resource management: a review of principles, contexts, experiences and opportunities. Agricultural Systems 1997, 55 (2), 173-193. He, J.; Deng, Z.; Revisiting natural resources rents and sustainable financial development: Evaluating the role of mineral and forest for global data. Resources Policy 2023, 80, 103166. Ildoromi, A.; Ghasemi, F.; Bahmani, N.; Investigation the role of Socio-Economic factors on the degradation of Zagros forests (Kakareza Lorestan). Iranian Journal of Forest and Range Protection Research 2016, 13 (2), 140-149. (In Persian) Khairkhah, D.; Mohammadi Kangarani, H.; Bazrafshan, O.; Inter-organizational network relations of the 5th Development Document Plan with emphasize on natural resources. Iranian Journal of Forest 2016, 8 (2), 225-238. (In Persian) Khazayi, M.; Sadeghi, S. H. R.; Mirnia, S. K. H.; Hydrological effects of forest surface disturbance, a case study. Iranian Journal of Forest 2011, 3 (2), 145-155. (In Persian) Kimengsi, J.N.; Owusu, R.; Djenontin, I.N.S.; Pretzsch, J.; Giessen, L.; Buchen rider, G.; Pouliot, M.; Acosta, A.; What Do We (Not) Know on Forest Management Institutions in Sub-Saharan Africa? A Regional Comparative Review. Land Use Policy 2022, 114, 105931. Lewis, S.L.; Edwards, D.; Galbraith, D.; Increasing human dominance of tropical forests. Science 2015, 349(6250), 827-832. Li, Y.; Cong, Z.; Xie, Y.; Wang, Y.; Wang, H.; The relationship between green finance, economic factors, geopolitical risk and natural resources commodity prices: Evidence from five most natural resources holding countries. Resources Policy 2022, 78, 102733. Mahapatra, K.; Kant, S., Tropical deforestation: a multinomial logistic model and some country-specific policy prescriptions. Forest Policy and Economics 2005, 7 (1), 1-24. Mahmoudi, B., The place of social issues in planning and management processes of forests in Iran from and interdisciplinary perspective. Interdisciplinary Studies in the Humanities 2021, 14 (1), 179-206. (In Persian) Mohammadi Kangarani, H., Network Analysis; a New Method for Solving Managerial & Political Problems in order to Industrial Development. Quarterly journal of Industrial Technology Development 2010, 8 (14), 23-34. (In Persian) Mohammadi Kangarani, H.; Shamekhi, T.; Babae, M.; Ashtarian, K.; Arab, D. R.; Policy-making between institution, forest and water variables by path analysis method (case study; Vezg watershed/ Kohgiloye va Boyerahmad province). Iranian Journal of Forest 2010, 1 (4), 345-359. (In Persian) Mohammadi Kangarani, H., An introduction to network analysis and its applications in management and policy-making of natural resources (study of fourth development plan). Journal of conservation and exploitation of natural resources 2012, 1 (1), 79-92. (In Persian) Moreira-Dantas, I.R.; Soder, M.; Global deforestation revisited: The role of weak institutions. Land Use Policy 2022, 122, 106383. Nijamdeen, T.W.G.F.M.; Hug, J.; A. Ratsimbazafy, H.; Arachchilage Sunanda Kodikara, K.; Dahdouh-Guebasachi, F.; A social network analysis of mangrove management stakeholders in Sri Lanka's Northern Province. Ocean & Coastal Management 2022, 228 (1), 106308. Omranian Khorasani, H.; Payeste, M.; Kolahi, M.; Participatory Governance-Adaptive in Natural Resources, the 7th National Conference on Pasture and Pasture Management of Iran, Alborz, May 18-19, 2017. (In Persian) Oteng-Abayie, E.F.; Mensah, G.; Duodu, E.; The role of environmental regulatory quality in the relationship between natural resources and environmental sustainability in sub-Saharan Africa. Heliyon 2022, 8 (12), e12436. Ouoba, Y., Natural resources fund types and capital accumulation: A comparative analysis, Resources Policy 2020, 66, 101635. Payesteh, M.; and Kolahi, M.; Participatory Governance-Adaptive in Natural Resources, The 7th National Conference on Pasture and Pasture Management of Iran, 2018. (In Persian) Pelyukh, O.; Lavnyy, V.; Paletto, A.; Troxler, D.; Stakeholder analysis in sustainable forest management: An application in the Yavoriv region (Ukraine). Forest Policy and Economics 2021, 131, 102561. Prell, C., Hubacek, K., Quinn, C., Reed, M.; ‘Who’s in the network?’When stakeholders influence data analysis. Systemic Practice and Action Research 2008, 21, 443-458. Pretty, J.; and Ward, H.; Social Capital and the Environment, World Development 2001, 29 (2), 209-227. Rahimi-Feyzabad, F.; Yazdanpanah, M.; Gholamrezai, S.; Ahmadvand, M.; An analysis of the stakeholders of groundwater resources management in Iran, Environmental Science and Policy 2022, 136, 270–281. Reddy, C.S.; Saranyaa, K.R.L.; Vazeed, S.P.; Satisha, K.V.; Jhaa, C.S.; Diwakara, P.G.; Dadhwala V.K.C.; Raoa, P.V.N.; Krishna, Y.V.N.M.; Assessment and monitoring of deforestation and forest fragmentation in south Asia since the 1930s. Global and Planetary Change 2018, 161 (3), 132-148. Reed, M.S., Stakeholder participation for environmental management: A literature review. Biological Conservation 2008, 141(10), 2417-2431. Scanes, Colin G., Chapter 19 - Human Activity and Habitat Loss: Destruction, Fragmentation, and Degradation, Animals and Human Society 2018, 451-482. Schultz; C.B.; Crockett; T.R.; Economic development, democratization, and environmental protection in Eastern Europe, Boston College Environmental Affairs Law Review 1990, 18, 53. Shami, J., Banh Shafiei, A.; and Hosseinzadeh, O.; Recognition of effective institutional criteria on sustainable management of Zagros forests, West, Azerbaijan Province, Iran, Journal of Forest Research and Development 2018, 4 (2), 161-177. (In Persian) Soleymani, Z., Mohammadi Kangarani, H; Rezaee, M; Hosseinzadeh, M.; Analysis of communication network between government agencies involved in the management of Qeshm Island Hara forests. Iranian Journal of Forest 2022, 13 (4), 409-424. (In Persian) Van de Meene S.J.; and Brown, R.R.; Delving into the ‘‘Institutional Black Box’’: Revealing Theattributes of Sustainable Urban Water Management Regimes, Journal of the American Water Resources Associ-ation (JAWRA) 2009, 45 (6), 1448-1464. Van der Werf, G.R.; Morton, D.C.; Defries, R.S.; Olivier, J.G.; Kasibhatla, P.S.; Jackson, R.B.; Randerson, J.T.; CO2 emissions from forest loss, Nature Geoscience 2009, 2 (11), 737-738. Vazirian, R.; Karimian, A.; Ghorbani, M.; Afshani, S. A.; Monitoring and analyzing social networks and identifying key actors for sustainable management of natural resources. Iranian Journal of Range and Desert Research 2021, 28 (1), 181-194. (In Persian) Wasserman, S., Faust, K., Social network analysis: Methods and applications. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. Yamaki, K., Applying social network analysis to stakeholder analysis in Japan’s naturalresource governance: two endangered species conservation activity cases, Journal of forest research 2017, 22 (2), 83–90. Zakeri, F.; Hojati, S.M.; Kiadiliri, H.; Falah, A.; Factors of destruction of Zagros forests and solutions to deal with them. The fourth international conference on environmental challenges and tree chronology, Sari, 2013. (In Persian) Zare Chahouki, M.; Sanaei, A.; Payment for Ecosystem Services as an Economic Instrument for Natural Resources Conservation. Strategic Research Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 2018, 3 (2), 123-134. (In Persian) Zhang, J.T; Chen, J.; Statistical inferences for functional data. The Annals of Statistics 2007, 35 (3), 1052-1079. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 104 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 29 |