تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 151 |
تعداد مقالات | 1,507 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,324,925 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,951,548 |
بررسی اثرات زوال بر تغییرات کمی و کیفی ساختار درختچه ارژن (زاگرس مرکزی، استان لرستان) | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 10، شماره 3، آذر 1403، صفحه 411-430 اصل مقاله (1.02 M) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2024.55127.1710 | ||
نویسندگان | ||
سمیه دهقانی نژاد1؛ زهرا میرآزادی* 2؛ جواد سوسنی3؛ رامین حسین زاده4 | ||
1دانشجوی دکترای علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران | ||
2استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران | ||
3دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران | ||
4دکترای جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: بررسی الگوی مکانی درختان جنگلی برای بررسی ساختار و پویایی جوامع گیاهی ضروری است، به همین دلیل بومشناسان در سالهای اخیر روشهای مختلفی برای بررسی الگوی مکانی در جوامع جنگلی توسعه دادهاند. آشفتگی یکی از عوامل اصلی پویایی بومسازگانهای جنگلی است که در عین حال میتواند در تخریب و تغییر وضعیت جنگلها نیز نقش چشمگیری داشته باشد. در این بین زوال درختان و درختچهها یکی از مهمترین آشفتگیهایی است که در سالهای اخیر در جنگلهای زاگرس رخ داده است. این پدیده چندبعدی و پیچیده تحت تاثیر عوامل زنده و غیرزنده قرار داشته و از خشکشدن بخش کوچکی از تاج درختان تا مرگ کامل آنها را شامل میشود و میتواند باعث تغییراتی در ساختار و ترکیب بومسازگانهای جنگلی شود، این امر بستگی به عامل ایجاد اختلال و شدت آن دارد. درختچه ارژن Amygdalus lycioides Spachs گونهای، با ارزشهای بالای ژنتیکی، بومشناختی و اقتصادی است که بهدلیل سازگاری با شرایط سخت رویشگاهی، گونه مناسبی برای جنگلکاریها و احیای جنگلهای مخروبه در استان لرستان محسوب میشود. با این حال این گونه نیز در سالهای اخیر دچار زوال و خشکیدگی شده است و هر روز بر شدت آن افزوده میشود. با توجه به اهمیت عناصر ساختاری جنگل در مدیریت تودههای جنگلی و نظر به حساسیت و ارزش گونه ارژن در جنگلهای استان لرستان، بررسی ساختار تودههای آن با استفاده از شاخصهای ساختاری میتواند به احیا رویشگاههای زوالیافته این گونه کمک کند. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی و شناسایی تأثیرات پدیده زوال بر مؤلفههای ساختاری درختچه ارژن بهعنوان یکی از گونههای مهم در سه منطقه از استان لرستان است. مواد و روشها: پس از بررسیهای اولیه میدانی سه منطقه گایکان، دادآباد و ریمله بهعنوان رویشگاههای مهم ارژن در استان لرستان انتخاب شدند. برای برداشت دادههای میدانی در هر منطقه، پنج قطعهنمونه یک هکتاری مستقر و در هر قطعهنمونه با روش آماربرداری صددرصد مختصات تمامی درختان ثبت شد. همچنین درصد خشکیدگی درختان بر اساس آثار و علائم خشکیدگی در چهار طبقه خشکیدگی یک (کمتر از 5 درصد)، دو (5 تا 33 درصد)، سه (34 تا 66 درصد) و چهار (بیشتر از 66 درصد) برآورد شد. سپس مشخصات مهم ساختاری آنها از جمله قطر برابرسینه، ارتفاع کل درختان، ارتفاع تاج و دو قطر بزرگ و کوچک تاج اندازهگیری شدند. برای تعیین وضعیت ساختاری درختان از شاخصهای زاویه یکنواخت، میانگین جهت، آمیختگی، چیرگی ابعاد و تمایز استفاده شد. کمیسازی و محاسبه شاخصهای ساختار با استفاده از نرمافزارCrancod ver 1.3 انجام شد. یافتهها: در این پژوهش درصد خشکیدگی درختچهها در هر قطعه نمونه ثبت و میانگین درصد خشکیدگی هر منطقه محاسبه شد. براساس نتایج بیشترین خشکیدگی (بیش از 66 درصد) و کمترین خشکیدگی (کمتر از پنج درصد) به ترتیب در مناطق گایکان (4/36 درصد) و دادآباد (29/4 درصد) مشاهده شد. نتایج شاخصهای میانگین جهت و زاویه یکنواخت نشان داد الگوی پراکنش درختچههای ارژن قبل از وقوع زوال در هر سه منطقه تصادفی بوده است، درحالیکه پس از رخدادن زوال، الگوی پراکنش ارژن میل به کپهایشدن داشته است. بر اساس نتایج شاخص آمیختگی نیز، گونه ارژن در منطقه گایکان کمترین آمیختگی و در منطقه ریمله آمیختگی متوسطی دارد. از نظر شاخصهای چیرگی، نتایج نشان دادند که گونه ارژن قبل و بعد از وقوع زوال نسبت به همسایگانش چیره بوده و شاخص تمایز نیز بیانگر تفاوت زیاد تاج این گونه با سایر گونهها بود. نتیجهگیری کلی: بر اساس نتایج، شدتهای مختلف زوال در سه منطقه موردبررسی بر تنوع ساختاری تودههای ارژن اثر معنیداری داشته و سبب بروز تاثیرات منفی و کاهش پیچیدگی در ساختار تودههای ارژن شد. آمیختگی گونهای تحت تأثیر الگوی مکانی درختان قرار دارد و گونههایی که دارای الگوی کپهای هستند دارای آمیختگی کمی با دیگر گونهها هستند. مهمترین دلایل وجود الگوی کپهای پایههای ارژن در سه منطقه را میتوان ویژگیهای گونه، ارتباط بین گونههای همسایه و محیط ناهمگن، شیوه تجدید حیات و تخریب شدید دانست. از نظر شاخص تنوع ابعاد نیز با توجه به حضور گسترده ارژن در سه منطقه موردبررسی ، چیرگی ابعاد تاج این گونه نسبت به سایر گونهها قابل توجیح است. این نتایج میتواند برای شناخت روابط موجود بین گونههای مختلف بکار رفته و بهعنوان پیشنیازی برای مدیریت بهتر بومسازگان مورد استفاده قرار گیرد. بهمنظور مدیریت بهینة این جنگلها، باید عوامل تشدیدکنندة خشکیدگی شناسایی و دخالتهای انسانی و تخریبهای جنگل کنترل شوند، همچنین در صورت حفاظت از این رویشگاهها میتوان امیدوار بود که وضعیت آنها به حالت مطلوب سوق داده شود. | ||
کلیدواژهها | ||
الگوی پراکنش مکانی؛ تنوع گونهای؛ تنوع ابعاد؛ خشکیدگی؛ زاگرس | ||
مراجع | ||
Aguirre, O.; Hui, G.; Gadow. K. V.; Jimenez. J., An analysis of forest structure using neighborhood-based variables. Forest Ecology and Management 2003, 183, 137-145. Akhavan, R.; Sagheb-Talebi, Kh.; Hassani, M.; Parhizkar, P., Spatial patterns inuntouched beech (Fagus orientalis Lipsky) stands over forest development stages in Kelardasht region of Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2010, 18 (2), 322-336. (InPersian) Akhavan, R.; Hassani, M., Quantifying the structure of pure beech forests using spatial structural indices (case study: Hyrcanian forests of Mazandaran province, Iran). Forest research and Development 2023, 9(2), 221-235. (InPersian) Allen, C.D.; Macalady, A.K.; Chenchouni, H.; Bachelet, D.; McDowell, N.; Vennetier, M.; Kitzberger, T.; Rigling, A.; Breshears, D.D.; Hogg, E.H.; Gonzalez, P.; Fensham, R.; Zhang, Z.; Castro, J.; Demidova, N.; Lim, J.H.; Allard, G.; Running, S.W.; Semerci, A.; Cobb, N., A global overview of drought and heat-induced tree mortality reveals emerging climate change risks for forests. Forest Ecology and Management 2010, 259, 660–684. Bellassen V.; Luyssaert, S., Carbon sequestration: managing forests in uncertain times. Nature 2014, 506, 153–155. Biabani, K.; Pilehvar, B.; Safari, A., Comparison of spatial patterns and interspecific association of Gall oak (Quercus infectoria Oliv.) and Lebanon oak (Q. libani Oliv.) in two less degraded and degraded oak stands in northern Zagros (Case study: Khedrabad, Sardasht). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2016, 24 (1), 77-88. (In Persian). Boyd, I.L.; Freer-Smith, P.H.; Gilligan, C.A.; Godfray, H.C.J., The consequence of tree pests and diseases for ecosystem services. Science 2013, 342, 57-73. Cavallora, V.; Bracco, F.; Collina, S., A Focus on Phytochemical and Pharmacological Profile of Prunus lycioides (=Amygdalus lycioides). Medicinal chemistry 2020, 20(20), 2207-2214. Cooper, J.V.; Sjögersten, S.; Lark, R.M.; Mooney, S.J, To till or not to till in a temperate ecosystem? Implications for climate change mitigation. Environmental Research Letters 2021, 16 (5): 1-16. Corral-Rivas J.J., Pommerening A., Gadow K. von, and Stoyan D. An analysis of two directional indices for characterizing the spatial distribution of forest trees. In: Models of tree growth and spatial structure for multi-species, uneven-aged forests in Durango (Mexico). PhD dissertation. Faculty of Forest Science and Forest Ecology, Georg-August University of Göttingen. 2006. p. 106–121. Erfani Fard, Y.; Feghhi, J.; Zobeiri, M.; Namiranian, M., Investigation on the Spatial Pattern of Trees in Zagros Forests. Journal of the Iranian Natural 2008, 60 (4), 1319-1328. (In Persian). Fallah, A.; Haidari, M., Investigating the Oak Decline in different Crown-Dimensions in Middle Zagros Forests (Case Study: Ilam). Journal Ecology of Iranian Forests 2018, 6 (12), 9-17. (In Persian). Farhadi, P. An analysis of Zagros forest structure using neighbourhood-based indices (Case Study: Ghalehgol forest, Khoram abad). MSc thesis. Faculty of Agriculture. University of Lorestan. 2013. 65p. (In Persian). Farhadi, P.; Soosani, J.; Erafnifard, S.Y., Evaluation level of tree diversity in the Hyrcanian forests using complex structural diversity index (Case study: beech-hornbeam type, Nav-e Asalem, Gilan). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2017, 25 (3), 495-505. (In Persian). Farhadi, P.; Soosani, J.; Erfanifard, S.Y.; Akhtari, M.H., Analysis of different type’s structure in Nave Asalem-Gilan forests by using nearest neighbor indices. Journal Plant Research 2019, 32 (1), 167-182. (In Persian). Franklin, J.; Rey, S.J., Spatial pattern of tropical forest trees in Western Polynesia suggest recruitment limitation during secondary succession. Journal of Tropical Ecology 2007, 23, 1-11. Gea-Izquierdo, G.; Férriz, M.; García-Garrido, S., Aguín, O.; Elvira-Recuenco, M.; Hernandez-Escribano, L.; Martin-Benito, D.; Raposo, R., Synergistic abiotic and biotic stressors explain widespread decline of Pinus pinaster in a mixed forest. Science of the Total Environment 2019, 685, 963-975. Gessler, A.; Schaub, M.; McDowell, N.G., The role of nutrients in drought-induced tree mortality and recovery. New Phytol 2017, 214, 513–520. Harris, L.D. The fragmented forest: Island Biogeography Theory and the Preservation of Biotic Diversity. University of Chicago Press, Chicago, 1984 ; p 230. Henareh, J.; Bordbar, S.K.; Pourhashemi, M.; Ghasempour, S., Investigating the structure of degraded oak forest stands in Northern Zagros Forests (Case study: Piranshahr and Sardasht forests of West Azarbaijan province), Forest research and development 2024, 9 9(4), 535-552. (In Persian) Hosseini, A., Effects of some of Persian oak tree and stand characteristics on crown dieback rate in oak forests of medium Zagros. Journal of Forest Ecosystems Researches 2014, 1 (1), 37-50. (In Persian) Hosseinzadeh, R. An analysis of Zagros forest structure using permanent plots (Case Study: Ghaleh gol forests, Khorram Abad, Iran); MSc thesis; Faculty of Agriculture; University of Lorestan, 2014; 55p. (In Persian) Hui, G. Y.; Li, L.; Zhonghua, Z.; Puxing, D., Comparison of methods in analysis of the tree spatial distribution pattern. Acta Ecologica Sinica 2007, 27 (11), 4717-4728. Hui, G. Y.; Pommerening, A., Analysing tree species and size diversity patterns in multi-species Uneven-aged forests of Northern China. Forest Ecology and Management 2014, 316, 125-138. Hui, G. Y.; Zhang, G.; Zhao, Z.; Yang, A., Methods of Forest Structure Research: a Review. Current Forestry Reports 2019, 5 (3), 142-154. Ifeanyiobi, C.; Etuk, U.; Jike-wai, O., Climate change, effects and adaptation strategies: Implication for agricultural extension system in Nigeria. Greener Journal of Agricultural Sciences 2012, 2(2), 53–060. Irandoost, F.; Emtehani, M. H.; Kiani, B.; Mirshamsi, H., Comparison Investigation of quantitative and qualitative characteristics of maple trees in reserved and unreserved areas (case study: Bagh–e shadi protected area, Yazd). Journal Natural Ecosystems of Iran 2018, 9 (1), 91-101. (InPersian) Jactel, H.; Petit, J.; Desprez-Loustau, M. L.; Delzon, S.; Piou, D.; Battisti, A.; Koricheva, J., Drought effects on damage by forest insects and pathogens: a meta-analysis. Global Change Biology 2012, 18, 267–276. Kabrick, J.M.; Dey, D.C.; Jensen, R.G.; Wallendorf, M., The role of environmental factors in oak decline and mortality in the Ozark Highlands. Forest Ecology and Management 2008, 255(5-6), 1409-1417. Kazempour Larsary, M.; Taheri Abkenar, K.; Pourbabaei, H.; Pothier, D.; Amanzadeh, B., Spatial patterns of trees from different development stages in mixed temperate forest in the Hyrcanian region of Iran. Forest Science 2018, 64 (6), 260–270. Kint, V.; Robert. D. W.; Noel. L., Evaluation of sampling methods for the estimation of structural indices in forest stands. Ecological Modeling 2004, 180, 461-476. Kuehne, C.; Weiskittel, A.R.; Fraver, S.; Puettmann, K.J., Effects of thinning-induced changes in structural heterogeneity on growth, ingrowth, and mortality in secondary coastal Douglas-fir forests. Canadian Journal of Forest Research 2015, 45 (11), 1448-1461. Manion, P.D. Tree Disease Concepts, second ed. Prentice-Hall, New Jersey, USA, 1991. Manion, P.D.; Griffin, D.H., Large landscape scale analysis of tree death in the Adirondack Park, New York, Forest Science 2001, 47, 542– 549. McDowell, N.G., Michaletz, S.T., Bennett, K.E., Solander, K.C., Predicting chronic climate-driven disturbances and their mitigation. Trends in Ecology and Evolution 2018, 33 (1), 15–27. Modaberi, A. and Mirzaei, J. Study of decline effect on structure of central Zagros forests. Journal of Forest Research and Development 2017, 2(4): 325-336. (In Persian) Müller, S.; Ammer, C.; Nüßlein, S., Analyses of stand structure as a tool for silvicultural decisions (a case study in a Quercus petraea-Sorbus torminalis stand). Forstwissenschaftliches Central blatt 2000, 119 (1-6), 32-42. Nguyen, H.; Erfanifard. Y.; Petritan, I., Nearest neighborhood characteristics of a tropical mixed broadleaved forest stand. Forests, 2018, 9 (1), 33. Oliva, J.; Boberg, J.B.; Hopkins, A.J.M.; Stenlid, J., Concepts of epidemiology of forest diseases. In: Gonthier, Paolo, Nicolotti, Giovanni (Eds.), Infectious Forest Diseases, CAB International, 2013, pp 1–28. Pirozi, F.; Soosani, J.; Adeli, K.; Maleknia, R.; Naghavi, H.; Hosseinzadeh, R., The comparison of forest structure in Oak stands with different density and mixture (Case study: Noyjian Forests of Khorramabad). Forest Research and Development 2018, 4 (1), 15-28. (In Persian) Pir Bavaghar, M., Evaluation of capability of IRS-P6 satellite data for predicting quantitative attributes of forests (case study: Northern Zagros forests). Iranian Journal of Forest 2011, 3 (4), 277-289. (In Persian) Pommerening, A., Approaches to quantifying forest structures. Forestry 2002, 3, 305-324. Pommerening, A., Evaluating structural indices by reversing forest structural analysis. Forest Ecology and Management 2006, 224, 266-277. Pourbabaei, H.; Zandi Navgaran, Sh.; Adel, M. N., Spatial Pattern of Three Oak Species in Chenare Forest of Marivan, Kordestan. Iranian Journal of Natural Resources 2012, 65 (3), 329-339. (In Persian) Rahimi, H.; Bordbar, S.K.; Pourhashemi, M.; Khanhasani, M.; Safari, H.; Jalilian, N., Structure analysis of oak forest stands using neighborhood-based indices (case study: Chaharzebar and Barzeh forests, Kermanshah Province). Forest Research and Development 2023, 9(1): 115-127. (InPersian) Rezaie, E.; Akhavan, R.; Soosani, J.; Porhashemi, M., Efficiency of kriging for estimation and mapping of crown cover and density of Zagros Oak forests (Case study: Dadabad Region, Khorramabad). Forestry and wood products 2014, 67 (3), 359-370. Ruprecht, H.; Dhar, A.; Aigner, B.; Oitzinger, G.; Raphael, K.; Vacik, H., Structural diversity of English yew (Taxus bacata. L) populations. European Journal of Forest Research 2010, 129, 189-198. Sagheb Talebi, Kh.; Sajedi, T.; Yazdanian, F., A look at the forests of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, 2004, p56. Scholes, R.; Settele, J.; Betts, R.; Bunn, S.; Leadley, P.; Nepstad, D.; Overpeck, J.; Szmyt, J., Spatial statistics in ecological analysis: from indices to functions. Silva Fennica 2014, 38 (1), 31-39. Young, B.D.; D'Amato, A.W.; Kern, C.C.; Kastendick, D.N.; Palik, B.J., Seven decades of change in forest structure and composition in Pinus resinosa forests in northern Minnesota, USA: Comparing managed and unmanaged conditions. Forest Ecology and Management 2017, 395, 92-103. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 304 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 199 |