دانشگاه ارومیه

 آمار

تعداد نشریات13
تعداد شماره‌ها158
تعداد مقالات1,582
تعداد مشاهده مقاله2,511,097
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,097,361
حسابی, عارف, علوی, سید جلیل, اسماعیل زاده, امید. (1403). ارزیابی صحت داده‌‌های اقلیمی پایگاه‌های اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در سه استان شمالی کشور. پژوهش های میوه کاری, (), -. doi: 10.30466/jfrd.2025.55648.1743
عارف حسابی; سید جلیل علوی; امید اسماعیل زاده. "ارزیابی صحت داده‌‌های اقلیمی پایگاه‌های اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در سه استان شمالی کشور". پژوهش های میوه کاری, , , 1403, -. doi: 10.30466/jfrd.2025.55648.1743
حسابی, عارف, علوی, سید جلیل, اسماعیل زاده, امید. (1403). 'ارزیابی صحت داده‌‌های اقلیمی پایگاه‌های اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در سه استان شمالی کشور', پژوهش های میوه کاری, (), pp. -. doi: 10.30466/jfrd.2025.55648.1743
حسابی, عارف, علوی, سید جلیل, اسماعیل زاده, امید. ارزیابی صحت داده‌‌های اقلیمی پایگاه‌های اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در سه استان شمالی کشور. پژوهش های میوه کاری, 1403; (): -. doi: 10.30466/jfrd.2025.55648.1743

ارزیابی صحت داده‌‌های اقلیمی پایگاه‌های اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در سه استان شمالی کشور

پژوهش و توسعه جنگل
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اسفند 1403
نوع مقاله: علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2025.55648.1743
نویسندگان
عارف حسابی1؛ سید جلیل علوی* 2؛ امید اسماعیل زاده2
1دانشجوی دکتری علوم و مهندسی جنگل، گرایش مدیریت جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران، ایران.
2دانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران، ایران
چکیده
مقدمه و هدف: داده‌های محیطی و اقلیمی یکی از مهم‌ترین منابع ورودی برای مدل‌سازی پراکنش و تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه گونه‌های جانوری و گیاهی محسوب می‌شوند. با توجه به نقش کلیدی اقلیم در کنترل تمایز پوشش گیاهی در مقیاس منطقه‌ای، استفاده از داده‌های آب و هوایی دقیق و با وضوح مکانی بالا، در صورت وجود طبقه‌بندی آماری کارآمد، می‌تواند جایگزین مناسبی برای ارزیابی محدودیت‌ها، آستانه‌ها و پراکنش بالقوه جنگل‌ها در یک چشم‌انداز وسیع باشد. هدف از این پژوهش، ارزیابی صحت داده‌های دو پایگاه اطلاعاتی Worldclim و Chelsa در مقایسه با داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی واقع در محدوده جنگل‌های هیرکانی است.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه، ابتدا داده‌های اقلیمی دو پایگاه اطلاعاتی Worldclim و Chelsa به ترتیب برای دو بازه زمانی (2000-1970) و (2010-1980) دریافت شد. سپس، داده‌های مربوط به ایستگاه‌های سینوپتیک در سه استان گیلان، مازندران و گلستان، که مجموعاً شامل 38 ایستگاه است، تحلیل گردید. به منظور استخراج مقادیر هر Bio در مکان‌های ایستگاه‌ها، از نرم‌افزار R استفاده شد. در این راستا، از میان 19 متغیر زیست‌اقلیمی، Bio1 و Bio12 که به ترتیب نشان‌دهنده میانگین دمای سالانه و مجموع بارندگی سالانه هستند، برای مقایسه با داده‌های ایستگاه‌ها انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که داده‌های بارندگی هر دو پایگاه با داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی تطابق نسبی دارند، اما تفاوت‌هایی نیز مشاهده شد. مقایسه داده‌های بارندگی Chelsa با ایستگاه‌های زمینی نشان‌دهنده الگوی پیچیده‌ای از همخوانی و تفاوت‌ها است. با وجود ضریب همبستگی بالای 84/0 که بیانگر ارتباط قوی بین داده‌های Chelsa و مشاهدات زمینی است، آزمون t زوجی نشان داد که Chelsa به طور سیستماتیک مقادیر بارش را کمتر از مقدار واقعی برآورد می‌کند. نتایج مقایسه داده‌های بارندگی WorldClim با ایستگاه‌های هواشناسی نشان‌دهنده همخوانی قابل توجهی بین این دو مجموعه داده است. ضریب همبستگی 85/0 و عدم وجود تفاوت معنی‌دار در آزمون t زوجی، بیانگر ارتباط قوی و تطابق خوب داده‌های WorldClim با مشاهدات زمینی است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که همبستگی بین داده‌های دمای سالانه پایگاه Chelsa و ایستگاه‌ها برابر با 91/0 است، در حالی که این مقدار برای WorldClim برابر با 65/0 می‌باشد. این یافته‌ها نشان‌دهنده صحت بالاتر داده‌های Chelsa نسبت به WorldClim در منطقه مورد مطالعه است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پایگاه Chelsa در برآورد دمای سالانه در منطقه مورد مطالعه عملکرد بسیار بهتری نسبت به WorldClim دارد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که در پژوهش‌های مرتبط با دما در این منطقه، داده‌های پایگاه Chelsa مورد استفاده قرار گیرند، چراکه این داده‌ها قابلیت اعتماد بالاتری دارند.
نتیجه‌گیری کلی: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پایگاه‌های اطلاعاتی WorldClim و Chelsa از دقت قابل قبولی در متغیرهای بارندگی و دما برخوردار هستند و در بسیاری از موارد تطابق خوبی با داده‌های ایستگاه‌های سینوپتیک نشان داده‌اند. با این حال، برخی اختلافات به دلیل تفاوت در روش‌های درون‌یابی، تفکیک مکانی، و ترکیب منابع داده رخ داده که در مناطق با تغییرات ناگهانی اقلیمی برجسته‌تر است. با توجه به در دسترس بودن گسترده داده‌های WorldClim و Chelsa، این منابع می‌توانند به‌عنوان جایگزینی مناسب برای ایستگاه‌های زمینی در مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای و سایر تحلیل‌های زیست‌محیطی مورد استفاده قرار گیرند. بدین ترتیب، استفاده از داده‌های این دو پایگاه می‌تواند به‌ویژه در مطالعات اکولوژیکی، مدیریت منابع طبیعی و مدل‌سازی‌های اقلیمی نقش مؤثری ایفا کند. این پژوهش به‌طور کلی نشان می‌دهد که پایگاه‌های داده‌ای جهانی می‌توانند ابزارهای ارزشمندی برای تحقیق در مناطقی با کمبود داده‌های محلی باشند. برای تحقیقات آتی، پیشنهاد می‌شود که دقت و کارایی این داده‌ها در مناطق مختلف بررسی شود و از داده‌های پایگاه‌های مورد مطالعه در مدل‌سازی‌های پراکنش گونه‌ای و تحلیل‌های اقلیمی در مناطقی که فاقد ایستگاه‌های هواشناسی هستند، استفاده شود. همچنین، پایش دقیق‌تر داده‌ها و ارتقای روش‌های درونیابی می‌تواند به افزایش دقت و قابلیت اعتماد این پایگاه‌ها کمک کند. در نهایت، انتخاب پایگاه داده مناسب برای هر متغیر اقلیمی با توجه به نتایج این پژوهش می‌تواند به بهبود کیفیت مطالعات آتی در منطقه مورد مطالعه کمک کند.
کلیدواژه‌ها
ایستگاه‌های هواشناسی؛ جنگل‌های هیرکانی؛ صحت‌سنجی داده‌ها؛ متغیرهای اقلیمی؛ میانگین دمای سالانه
مراجع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 194