
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 155 |
تعداد مقالات | 1,556 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,435,618 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,035,315 |
تأثیر بستر و روشهای کاشت بر جوانهزنی و رشد نهال بلوط سفید (Quercus petraea (Matt.) Liebl.) | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 10، شماره 4، اسفند 1403، صفحه 511-526 اصل مقاله (1.38 M) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2025.55829.1746 | ||
نویسندگان | ||
عیسی ناجی شادباد1؛ نسرین سیدی* 2؛ هادی بیگی حیدرلو3 | ||
1دانشآموختۀ کارشناسی ارشد مدیریت جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
2دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
3استادیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: جنگلکاری و احیای جنگلها، بهویژه با استفاده از گونههای بومی، بهعنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای حفظ و توسعه پایدار منابع طبیعی هستند. در ایران، با توجه به اقلیم خشک و شکننده و سطح پوشش جنگلی بسیار پایینتر از حد مطلوب، اهمیت این برنامهها دوچندان است. جنگلهای ارسباران، بهعنوان یکی از مناطق رویشی ویژه کشور، زیستگاه گونههای ارزشمندی مانند بلوط سفید (Quercus petraea (Matt.) Liebl.) هستند که با توانایی بالای خود در سازگاری با شرایط مختلف زیستمحیطی و اهمیت بومشناسی و اقتصادی، نقشی کلیدی در حفاظت از بومسازگانهای جنگلی دارند، اما تخریب زیستگاههای طبیعی باعث محدود شدن پراکنش این گونه شده است. از اینرو، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر بستر و روش کاشت بر جوانهزنی و رشد نهالهای بلوط سفید در نهالستان ائلگلی واقع در شهر تبریز طراحی شده است تا نتایج آن بتواند راهنمایی مؤثر برای اجرای طرحهای جنگلکاری و احیای جنگلهای بلوط در ایران و مناطق مشابه ارائه دهد. مواد و روشها: این پژوهش بهصورت آزمایش فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفی انجام شد تا تأثیر بستر و روش کاشت بر جوانهزنی و رشد اولیه بلوط سفید (Q. petraea (Matt.) Liebl.) بررسی شود. بذرها از جنگلهای ارسباران جمعآوری و پس از آمادهسازی در سه نوع بستر (شاهد: خاک، کود و ماسه به نسبت 1:1:1؛ بستر یک: خاک، کود و ماسه به نسبت 2:1:1؛ بستر دو: خاک، کود و ماسه به نسبت 3:1:1) و سه روش کاشت (افقی، نوک به بالا، نوک به پایین) در تاریخ 15 بهمن 1401 کاشته شدند. آبیاری گلدانها بهطور منظم و طبق برنامه زمانی مشخص هر دو روز یکبار با استفاده از سیستم مهپاش انجام شد. جمعآوری دادهها، که شامل درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی و رشد نهالها (ارتفاع و قطر یقه) بود، از تاریخ اولین جوانهزنی (20 اردیبهشت 1402) آغاز و تا پایان دورۀ آزمایش (شهریور 1402) ادامه یافت. دادهها با استفاده از آزمون واریانس دوطرفه و آزمون دانکن در نرمافزار SPSS (نسخۀ 26) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتهها: نتایج این پژوهش نشان داد که روش کاشت و نوع بستر کاشت تأثیر زیادی بر ویژگیهای رشد و جوانهزنی بذرها دارد. آنالیز واریانس نشان داد که اثر نوع بستر کاشت بر قطر یقه معنیدار بود (05/0>p)، درحالیکه روش کاشت و اثر متقابل این دو عامل تأثیر معنیداری نداشتند. بیشترین قطر یقه در روش کاشت افقی و بستر دو با مقدار میانگین 25/0±29/4 سانتیمتر مشاهده شد، درحالیکه کمترین مقدار آن در روش کاشت رو به پایین و بستر یک با مقدار 58/0±93/2 سانتیمتر ثبت شد. در رابطه با ارتفاع نهال، اثر روش کاشت بذر معنیدار بود (05/0>p)، بهطوریکه بیشترین ارتفاع در روش کاشت افقی و بستر دو با میانگین 88/3±69/35 سانتیمتر مشاهده شد و کمترین مقدار آن در روش کاشت رو به پایین و بستر دو با مقدار 36/4±17/22 سانتیمتر ثبت شد. با اینحال، اثر نوع بستر کاشت و اثر متقابل نوع بستر کاشت و روش کاشت معنیدار نبودند. طول ریشه نیز تحت تأثیر روش کاشت بذر قرار گرفته بود (05/0>p) و بیشترین مقدار طول ریشه در بستر دو و کاشت افقی با میانگین 54/3±69/48 سانتیمتر بهدست آمد. در مقابل، کمترین طول ریشه مربوط به روش کاشت رو به پایین و بستر دو با مقدار 21/5±50/35 سانتیمتر بود. در بررسی صفات جوانهزنی، بیشترین درصد جوانهزنی (100 درصد) مربوط به روش کاشت افقی و تیمار شاهد بود، درحالیکه کمترین درصد جوانهزنی (13 درصد) در روش کاشت رو به پایین و بستر یک مشاهده شد. بهطورکلی، روش کاشت افقی و رو به بالا در مقایسه با رو به پایین درصد جوانهزنی بالاتری داشتند. همچنین، بسترهای شاهد و دو عملکرد بهتری نسبت به بستر یک نشان دادند. نتیجهگیری: یافتههای این پژوهش تأثیر زیاد روشهای کاشت و نوع بستر کاشت را بر ویژگیهای جوانهزنی و رشد نهالها نشان داد. بهطور ویژه، کاشت افقی بهعنوان روشی مؤثرتر نسبت به دیگر روشها شناخته شد که باعث بهبود قابلتوجه قطر یقه، ارتفاع نهال و طول ریشه شد. در مقابل، کاشت بهصورت رو به پایین کمترین تأثیر را بر این صفات داشت. همچنین، بستر کاشت شماره دو عملکرد بهتری نسبت به دیگر بسترها داشت و بهویژه در بهبود قطر یقه و طول ریشه مؤثر بود. در خصوص درصد جوانهزنی، بیشترین درصد مربوط به تیمار شاهد و روش کاشت افقی بود. این نتایج تأکید میکند که انتخاب مناسب روش کاشت و بستر کاشت میتواند تأثیر بسزایی در بهبود فرآیند جوانهزنی و رشد نهالها داشته باشد و در برنامههای جنگلکاری و احیای منابع طبیعی نقش مهمی ایفا کند. این پژوهش علاوه بر فراهم کردن راهکارهایی برای بهینهسازی رشد نهالها، زمینهساز تحقیقات آتی در زمینه بررسی عوامل محیطی و مدیریتی دیگر بر گونههای گیاهی مختلف خواهد بود. | ||
کلیدواژهها | ||
ارسباران؛ ترکیب خاک؛ الگوهای کاشت؛ استقرار نهال | ||
مراجع | ||
Beygi Heidarlou, H.; Hatami Bashlanboshlu, A.; Sharifi, P.; Gholamzadeh Bazarbash, M., Remote sensing-based drought assessment using vegetation and LST indices in Hyrcanian forests of Iran. Presented at 6th National Forest Conference of Iran, Tehran, Iran, December 24-25, 2024; p 13. (In Persian) Brito, J. M. C.; Lopes, R.; Machado, A. M. V.; Guerrero, C. A. C.; Faleiro, L.; Beltrao, J. Sewage sludge as a horticultural substrate. Biomedical and Life Sciences 2007, 86, 205-286. Brudvig, L. A.; Catano, C. P., Prediction and Uncertainty in Restoration Science. Restoration Ecology 2024, 32 (8), e13380. Dostálek, J.; Weber, M.; Matula, S.; Frantík, T. Forest stand restoration in the agricultural landscape: the effect of different methods of planting establishment. Ecological Engineering 2007, 29 (1), 77-86. Fasona, M. J.; Akintuyi, A. O.; Adeonipekun, P. A.; Akoso, T. M.; Udofia, S. K.; Agboola, O. O.; Ogundipe, O. T., Recent Trends in Land-Use and Cover Change and Deforestation in South-West Nigeria. GeoJournal 2022, 87 (3), 1411-1437. International Seed Testing Association (ISTA). International Rules for Seed Testing. Seed Science and Technology 2011, 13, 299-513. Khademi, A.; Adeli, E.; Babaei, S.; Mattaji, A. Study of afforestation (Khojin Forest park & Hiroabad) in Khalkhal area & present adaptable species. Journal of Agricultural Sciences 2005, 11 (4), 63-73. (In Persian) Khan, M. B.; Yousaf, F.; Hussain, M.; Haq, M. W.; Lee, D. J.; Farooq, M. Influence of planting methods on root development, crop productivity, and water use efficiency in maize hybrids. Chilean Journal of Agricultural Research 2012, 72 (4), 556-563. Kholkhal, D.; Benmahioul, B., Effects of Substrate on the Germination and seedling growth of Quercus suber L. Biodiversity Research and Conservation 2021, 64 (1), 7-14. Lesiv, M.; Schepaschenko, D.; Buchhorn, M.; See, L.; Dürauer, M.; Georgieva, I.; Fritz, S., Global forest management data for 2015 at a 100 m resolution [online]; Scientific Data 2022, 9 (1), 199. https://doi.org/10.1038/s41597-022-01199-9 (accessed Jan 20, 2025). Liu, H.; Xu, C.; Allen, C. D.; Hartmann, H.; Wei, X.; Yakir, D.; Yu, P., Nature-based framework for sustainable afforestation in global drylands under changing climate. Global Change Biology 2022, 28 (7), 2202-2220. Masilamani, P.; Venkatesan, S.; Navamaniraj, K. N.; Rajarathinam, P.; Alagesan, A.; Thiagu, K., Impact of the orientation of seed placement and depth of its sowing on germination: a review. Journal of Applied and Natural Science 2023, 15 (1), 314-324. Nambiar, E. K. S.; Fife, D. N. Growth and nutrient retranslocation in needles of radiata pine in relation to nitrogen supply. Annals of Botany 1987, 60 (2), 147-156. Page‐Dumroese, D. S.; Graham, R. T.; Harvey, A. E.; Loewenstein, H., Soil source, seed source, and organic‐matter content effects on douglas‐fir seedling growth. Soil Science Society of America Journal 1990, 54 (1), 229-233. Pérez‐Ramos, I. M.; Gómez‐Aparicio, L.; Villar, R.; García, L. V.; Maranon, T. Seedling growth and morphology of three oak species along field resource gradients and seed mass variation: a seedling age‐dependent response. Journal of Vegetation Science 2010, 21 (3), 419-437. Piva, A. L.; Mezzalira, E. J.; Santin, A.; Schwantes, D.; Klein, J.; Rampim, L.; Nava, G. A., Emergence and initial development of cape gooseberry (Physalis peruviana) seedlings with different substrate compositions. African Journal of Agricultural Research 2013, 8 (49), 6579-6584. Preece, N. D.; van Oosterzee, P.; Lawes, M. J., Reforestation success can be enhanced by improving tree planting methods. Journal of Environmental Management 2023, 336, 117645. Sagheb Talebi, Kh.; Sajedi, T.; Pourhashemi, M. Forests of Iran: a treasure from the past, a hope for the future; Springer: 2014; p 152. Sasanifar, S.; Alijanpour, A.; Shafiei, A. B.; Rad, J. E.; Molaei, M.; Álvarez-Álvarez, P., Understanding how forest ecosystem services are affected by conservation practices and differences in elevation: a study in the Arasbaran Biosphere Reserve, Iran. Ecological Engineering 2024, 203, 107230. Shabanian, N.; Heydari, M.; Zeinivand, M. Effect of afforestation with broad leaved and conifer species on herbaceous diversity and some physico-chemical properties of soil (case study: Dushan afforestation-Sanandaj). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2010, 18 (3), 437-446. (In Persian) Simmons, M. T.; Venhaus, H. C.; Windhager, S. Exploiting the attributes of regional ecosystems for landscape design: the role of ecological restoration in ecological engineering. Ecological Engineering 2007, 30 (3), 201-205. (In Persian) Tantray, Y. R.; Wani, M. S.; Hussain, A. Genus Quercus: an overview. International Journal of Advance Research in Science and Engineering 2017, 6 (8), 1880-1886. Thongtip, A.; Mosaleeyanon, K.; Korinsak, S.; Toojinda, T.; Darwell, C. T.; Chutimanukul, P.; Chutimanukul, P., Promotion of seed germination and early plant growth by KNO3 and light spectra in Ocimum tenuiflorum using a plant factory. Scientific Reports 2022, 12 (1), 6995. Vospernik, S.; Heym, M.; Pretzsch, H.; Pach, M.; Steckel, M.; Aldea, J.; Wolff, B., Tree species growth response to climate in mixtures of Quercus robur/Quercus petraea and Pinus sylvestris across Europe—a dynamic, sensitive equilibrium. Forest Ecology and Management 2023, 530, 120753. Worldometer, Forest Area by Country. Retrieved from https://www.worldometers.info/food-agriculture/forest-by-country/ Yao, S. D. M.; Diarrassouba, N.; Diallo, R.; Koffi, E. B. Z.; Dago, D. N.; Fofana, I. J., Effects of sowing depth and seed orientation on the germination and seedling growth in Shea tree (Vitellaria paradoxa CF Gaertn.) for rootstock production in nursery. Research in Plant Sciences 2021, 9, 13-22. Yıldız, O.; Eşen, D.; Sargıncı, M.; Çetin, B.; Toprak, B.; Dönmez, A. H., Restoration success in afforestation sites established at different times in arid lands of central Anatolia. Forest Ecology and Management 2022, 503, 119808. Zhang, S.; Zhou, Y.; Yu, R.; Xu, X.; Xu, M.; Li, G.; Yang, Y., China's biodiversity conservation in the process of implementing the sustainable development goals (SDGs). Journal of Cleaner Production 2022, 338, 130595. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 84 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |