تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 150 |
تعداد مقالات | 1,499 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,314,681 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,937,074 |
نقشه برداری نیمه تفصیلی سطوح پلایایی غرب دریاچه ارومیه و نقش آنها در تولید ریزگردها | ||
تحقیقات کاربردی خاک | ||
دوره 11، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 142-157 اصل مقاله (1.09 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/asr.2024.121427 | ||
نویسندگان | ||
نیکو حمزه پور* 1؛ شهاب الدین گرمه ای2؛ مصطفی کریمیان اقبال3 | ||
1پیداش رده بندی و تخمین مکانی | ||
2گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
3گروه علوم خاک، انشکده کشاوزی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
چکیده | ||
پسروی سواحل دریاچهها و در معرض فرسایش بادی قرار گرفتن رسوبات بستر، در نتیجه تغیرات اقلیمی و کاهش بارندگی، پدیدهای خطرناک در مناطق خشک و نیمهخشک جهان میباشد. ریزگردهای ایجاد شده از چنین محیطهایی، اغلب شور بوده و اثرات زیستمحیطی مخرب متعددی از جمله شورشدن زمینهای کشاورزی و تشدید جنگلزدایی را دارند. اهداف پژوهش حاضر عبارت از مطالعه سطوح پلایایی غرب دریاچه ارومیه و بررسی پتانسیل تولید گردوغبار توسط این سطوح بود. بدین منظور تمام اراضی برجای مانده از پسروی دریاچه ارومیه در حاشیه غربی انتخاب گردیدند. با استفاده از تصاویر ماهوارهای و نرمافزار گوگل ارث، سطوح پلایایی مختلف شکل گرفته، جداسازی شده و مرزهای ترسیم شده این سطوح با مرزهای واقعی در صحرا مطابقت داده شدند. سپس 130 نمونه خاک از عمق 0 تا 5 سانتیمتری سطوح مختلف در طول فصلهای بهار و تابستان 1398 برداشته شدند و خصوصیات فیزیکوشیمیایی، میانگین وزنی قطر خاکدانهها (MWD) و درصد مواد سست فرسایشپذیر (LEM) اندازهگیری شدند و در نهایت نقشه سطوح پلایایی در نرمافزار ArcGIS تهیه گردید. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، هفت سطح مختلف پلایایی در منطقه مطالعاتی شناسایی شد که شامل سطوح رسی؛ سطوح رسی-نمکی؛ سطوح نمکی؛ سطوح شنی-نمکی؛ شنهای ساحلی، پهنههای شنی و فندلتا بودند. هرکدام از این سطوح نیز بهدلیل تفاوت در برخی از خصوصیات مورفولوژیکی، نوع و تراکم پوشش گیاهی، پایداری سلههای سطحی یا خصوصیات فیزیکوشیمیایی، به واحدهای نقشه مختلفی تقسیم شدند. از میان سطوح مطالعه شده، سفرههای شنی که در بخشهای شمالی منطقه مطالعاتی و در مجاورت روستای جبل کندی واقع شدهاند، بالاترین مقدار مواد فرسایشپذیر (7/89 درصد) را دارا بودند که این مقدار، معادل 8/53 تن در هکتار خاک میباشد. نتایج مقایسه میانگین خصوصیات خاکی مختلف در بین سطوح پلایایی نشان داد که بالابودن درصد شن، پایین بودن میانگین وزنی قطر خاکدانهها که خود تابعی از سایر خصوصیات است و همچنین کم بودن ماده آلی، خاک این مناطق را بسیار حساس به تولید گردوغبار نموده است. در این مناطق، توسعه پوششگیاهی و یا کمک به ایجاد سلههای سطحی (فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی)، میتوانند کمک شایانی به کنترل تولید ریزگردها از این سطوح نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
سطوح رسی؛ سطوح نمکی؛ سفره های شنی؛ مواد سست فرسایش پذیر؛ گردوغبار | ||
مراجع | ||
Ahmady-Birgani H., Ravan P., Schlosser J.S., Cuevas-Robles A., AzadiAghdam M., and Sorooshian A. 2020. On the chemical nature of wet deposition over a major desiccated lake: Case study for Lake Urmia basin. Atmospheric Research, 234: 104762.
Ahmady-Birgani H., and Feiznia S. 2016. Chemical Composition of TSP Dust-Sized as an Indicator in Geochemical Fingerprinting of Sediments. Journal of Natural Environment, 69(2): 283-301.
Ahmadi A., Ghalibaf M.A., Ekhtesasi MR., and Ebrahimi Z. 2010. Evaluation of the erodibility of evaporate solutes of Tabas playa facies. Proceedings of the 2nd National Conference on Wind Erosion and Dust Storms, Yazd, Iran. pp. 110-116.
Ahmed M., Al-Dousari N., and Al-Dousari A. 2016. The role of dominant perennial native plant species in controlling the mobile sand encroachment and fallen dust problem in Kuwait. Arabian Journal of Geosciences, 9: 1-4.
Aminfar R., Landi A., and Hojati S. 2021. Source Identification and Distribution Mapping of some Heavy Metals in Dust Particles Collected Around the Hoveyzeh-Khorramshahr Dust Center. Applied Soil Research, 9(4): 1-14.
Avery B.W. 1987. Soil survey methods: a review. Technical Monograph No. 18. Silsoe: Soil Survey and Land Resources Center. 86p.
Boroughani M., Hashemi H., Hosseini S.H., Pourhashemi S., and Berndtsson R. 2019. Desiccating Lake Urmia: a new dust source of regional importance. IEEE Geoscience and Remote Sensing Letters, 17(9), 1483-1487.
Bowen M.W. and Johnson W.C. 2015. Holocene records of environmental change in High Plains playa wetlands, Kansas, US. The Holocene, 25(11): 1838-1851.
Bronick C.J., and Lal R. 2005. Soil structure and management: a review. Geoderma, 124: 3-22.
Chaney K. and Swift R.S. 1984. The influence of organic matter on aggregate stability in some British soils. Journal of Soil Science, 35(2): 223-230.
Duiker S.W., Flanagan D.C. and Lal R. 2001. Erodibility and infiltration characteristics of five major soils of southwest Spain. Catena, 45(2): 103-121.
Farokhnia A., and Morid S. 2014. Assessment of the effect of temperature and precipitation variations on the trend of river flows in Urmia Lake watershed. J. Water Wastewater. 25(91): 86-97. (In Persian)
Farpoor M.H., Neyestani M., Eghbal M.K. and Borujeni I.E. 2012. Soil–geomorphology relationships in Sirjan playa, south central Iran. Geomorphology, 138(1): 223-230.
Gee G.W., and Or D. 2002. 2.4 Particle‐size analysis. Methods of soil analysis: Part 4 physical methods, 5: 255-293.
Ghadimi F., and Ghomi M. 2013. Geochemical and sedimentary changes of the Mighan Playa in Arak, Iran. Iran Journal of Earth Science, 5: 25-32.
Gholampour A., Nabizadeh R., Hassanvand M.S., Nazmara S. and Mahvi A.H. 2017. Elemental composition of particulate matters around Urmia Lake, Iran. Toxicological and Environmental Chemistry, 99(1): 17-31.
Goudarzi G., Shirmardi M., Naimabadi A., Ghadiri A. and Sajedifar J. 2019. Chemical and organic characteristics of PM2. 5 particles and their in-vitro cytotoxic effects on lung cells: The Middle East dust storms in Ahvaz, Iran. Science of the Total Environment, 655: 434-445.
Halleaux D.G., and Rennó N.O. 2014. Aerosols–climate interactions at the Owens “Dry” Lake, California. Aeolian Research, 15: 91-100.
Hamzehpour N., Eghbal M.K., Abasiyan S.M.A., and Dill H.G. 2018. Pedogenic evidence of Urmia Lake's maximum expansion in the late Quaternary. Catena, 171: 398-415.
Hamzehpour N., Marcolli C., Pashai S., Klumpp K., and Peter T. 2022. The Urmia Playa as source of airborne dust and ice nucleating particles–Part 1: Correlation between soils and airborne samples. Atmospheric Chemistry and Physics, 22: 14905-14930.
Jackson M. L. 2005. Soil Chemical Analysis: Advanced Course. UW-Madison Libraries parallel press, USA. 210p.
John R.N. and Kim S. P. 2002. Aggregate stability and size distribution. (pp. 201-414), In: Jacob, H.D., and Clarke Topp, G (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 4. Physical Methods. Soil Science Socienty of America, Madison, WI., USA.
Kemper W.D., and Chepil W.S. 1965. Size distribution of aggregates. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of soil analysis- Part 1. physical and mineralogical properties, including statistics of measurement and sampling. SSSA Book Series No.9. Soil Science Society of America and American Society of Agronomy, Madison, pp. 499-510.
Kim D., Chin M., Kemp E.M., Tao Z., Peters-Lidard C.D. and Ginoux P. 2017. Development of high-resolution dynamic dust source function-A case study with a strong dust storm in a regional model. Atmospheric Environment, 159: 11-25.
Khazaee A., Mosaddeghi M.R., and Mahboubi A.A. 2008. Structural stability assessment using wet sieving method and its relations with some intrinsic properties in 21 soil series from Hamadan Province. Agricultural Research: water, soil ad plant in agriculture, 8(1): 171-181.
Kohler J., Caravaca F. and Rolan A. 2010. An AM fungus and a PGPR intensify the adverse effects of salinity on the stability of rhizosphere soil aggregates of Lactuca sativa. Soil Biology and Biochemistry, 42: 429-434.
Krinsley D. 1970. A geomorphological and paleoclimatological study of the playas of Iran. US Geol. Surv. Rep.
Lal R. 1990. Soil erosion and land degradation: the global risks. Advances in Soil Science: Soil Degradation, 11: 129-172.
Middleton N.J. 2017. Desert dust hazards: A global review. Aeolian research, 24: 53-63.
Morgan R.P.C. 2009. Soil erosion and conservation. John Wiley & Sons. 100p.
Moridnejad A., Karimi N. and Ariya P.A. 2015. Newly desertified regions in Iraq and its surrounding areas: Significant novel sources of global dust particles. Journal of Arid Environments, 116: 1-10.
Motaghi F.A., Hamzehpour N., Abasiyan S.M.A. and Rahmati M., 2020. The wind erodibility in the newly emerged surfaces of Urmia Playa Lake and adjacent agricultural lands and its determining factors. Catena, 194: 104675.
Nelson D.W., and Sommers L.E. 1996. Total carbon, organic carbon, and organic matter. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis—Part 3. Chemical Methods—SSSA Book Series No. 5. Soil Science Society of America and American Society of Agronomy, Madison, pp. 1123–1184.
Nimmo J.R. and Perkins K.S. 2002. 2.6 Aggregate stability and size distribution. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of soil analysis- part 4 physical methods-, SSSA Book Series No. 5.4. Soil Science Society of America and American Society of Agronomy, Madison, pp. 317-328.
Prospero J.M., Ginoux P., Torres O., Nicholson S.E. and Gill T.E. 2002. Environmental characterization of global sources of atmospheric soil dust identified with the Nimbus 7 Total Ozone Mapping Spectrometer (TOMS) absorbing aerosol product. Reviews of geophysics, 40(1): 2-1.
Raei B., Ahmadi A., Neyshabouri M.R., Ghorbani, M.A., Asadzadeh F. 2020. Determination of Soil Wind Erodibility in Eastern Urmia Lake and its Relationship with Soil Physicochemical Properties. Applied Soil Research, 8(2): 82-92.
Rashki A., Eriksson P.G., Rautenbach C.D.W., Kaskaoutis D.G., Grote W., and Dykstra J. 2013. Assessment of chemical and mineralogical characteristics of airborne dust in the Sistan region, Iran. Chemosphere, 90(2): 227-236.
Reynolds R.L., Bogle R., Vogel J., Goldstein H., and Yount J. 2009. Dust emission at Franklin Lake Playa, Mojave Desert (USA): Response to meteorological and hydrologic changes 2005-2008. Natural Resources and Environmental Issues, 15(1):18-30.
Rhoades J.D. 1996. Salinity: electrical conductivity and total dissolved solids. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis—Part 3. Chemical Methods—SSSA Book Series No. 5. Soil Science Society of America and American Society of Agronomy, Madison, pp. 417–435.
Rodríguez A.R., Arbelo C.D., Guerra J.A., Mora J.L., Notario J.S., and Armas C.M. 2006. Organic carbon stocks and soil erodibility in Canary Islands Andosols. Catena, 66: 228-23.
Rossiter D.G. 2000. Methodology for Soil Resource Inventories, 2nd revision, Soil Science Devision, International Institute for Aerospace Survey and Earth Science (ITC). 132p.
Santos F.L., Reis J.L., Martins O.C., Castanheira N.L. and Serralheiro R.P. 2003. Comparative assessment of infiltration, runoff and erosion of sprinkler irrigated soils. Biosystems Engineering, 86(3): .355-364.
Schepanski K. 2018. Transport of mineral dust and its impact on climate. Geosciences, 8(5): 151.
Shadkam S., Ludwig F., van Oel P., Kirmit Ç., and Kabat P. 2016. Impacts of climate change and water resources development on the declining inflow into Iran's Urmia Lake. J. Great Lakes Res. 42(5): 942-952.
Shahryary A. 2014. Assessment of Tasoki-Rigchah critical area in wind erosion production in Sistan plain. Int. J. Advanced Biol. Biomed. Res., 2(2): 463-472.
Sotoudeheian S., Salim R., and Arhami M. 2016. Impact of Middle Eastern dust sources on PM10 in Iran: Highlighting the impact of Tigris‐Euphrates basin sources and Lake Urmia desiccation. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 121(23): 14-018.
Van Bavel C.H.M. 1950. Mean weight-diameter of soil aggregates as a statistical index of aggregation. Proceedings. Soil Science Society of America, 14: 20-23.
Wurtsbaugh W.A., Miller C., Null S.E., DeRose R.J., Wilcock P., Hahnenberger M., Howe F., and Moore J. 2017. Decline of the world's saline lakes. Nature Geoscience, 10(11): 816-821.
Zobeck T.M. 1991. Abrasion of crusted soils: Influence of abrader flux and soil properties. Soil Science Society of America Journal, 55: 1091-1097.
Zoratipour A., baranpour M., Moghadam B.Kh., and Bagheri R. 2022. Predicting the Land Degradation Changes in the Dust Center Under the Influence of Climate Change Phenomenon (Case study: Southeast Dust Center of Ahvaz). Applied Soil Research, 10(4): 25-44. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 449 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 384 |