تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 150 |
تعداد مقالات | 1,491 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,264,088 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,896,086 |
تنوع ساختاری موزاییکهای مراحل تحولی در جنگل مدیریتشده راش شرقی (بررسی موردی: حوضه آبخیز 30 رامسر) | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 9، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 481-497 اصل مقاله (825.36 K) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2023.54826.1684 | ||
نویسندگان | ||
سیدباقر میراحمدی1؛ اسداله متاجی* 2؛ ساسان بابایی کفاکی3؛ رضا اخوان4 | ||
1دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیطزیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
2استاد، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیطزیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
3دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
4دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: جنگلهای هیرکانی از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی و وجود برخی از گونههای گیاهی که منحصر به این ناحیه رویشی بوده دارای اهمیت هستند. بنابراین بررسی بیشتر ویژگیهای این جوامع جنگلی بهمنظور مدیریت بهینه با هدف حفظ تنوع در این جنگلها همواره یک ضرورت اجتنابناپذیر است. یکی از این ویژگیها، پویایی ساختار بوده که بر عملکرد بومسازگان تأثیر میگذارد و با مدیریت جنگل و آشفتگیهای طبیعی اصلاح میشود. از اینرو، هدف اصلی این پژوهش بررسی تنوع ساختاری مراحل تحولی در جنگلهای مدیریتشده آمیخته راش شرقی است. مواد و روشها: یک محدوده 10 هکتاری در تودههای مدیریتشده پارسل شماره 514 سری پنج طرح جنگلداری صفارود (اشکتهچال) که تعداد 42 موزاییک از مراحل تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی، بدون درنظر گرفتن اندازه و شکل آن شناسایی و انتخاب شدند. درختان داخل هر موزاییک شمارهگذاری شده و مورد آماربرداری 100 درصد قرار گرفتند. موقعیت مکانی تمامی درختان که دارای قطر برابرسینه بیشتر از 5/7 سانتیمتر بودند با استفاده از فاصله و آزیموت پایهها نسبت به یکدیگر برای هر درخت ثبت شد. پس از شمارهگذاری درختان، ویژگیهایی مانند قطر برابرسینه و ارتفاع درختان اندازهگیری شد. سپس درختان براساس قطر برابرسینه به چهار کلاسه کمقطر (<35 سانتیمتر)، میانقطر (50-35 سانتیمتر)، قطور (75-50 سانتیمتر) و خیلی قطور (>75 سانتیمتر) تقسیمبندی شدند. برای کمیسازی ساختار هر موزاییک در تودههای مورد بررسی، از مجموعهای از شاخصهای مختلف ساختاری براساس سه ویژگی تنوع الگوی مکانی، تنوع آمیختگی و تنوع ابعاد درختان استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل دادههای آماری، مشخصههای ساختاری توده شامل شاخصهای تمایز قطری، تمایز ارتفاعی، زاویه یکنواخت، میانگین فاصله تا نزدیک ترین همسایهها، آمیختگی و کلارک و ایوانز در موزاییکها محاسبه شدند. برای بررسی تنوع موقعیت مکانی درختان از شاخصهای زاویه یکنواخت و کلارک و ایوانز استفاده شد. همچنین برای بررسی آمیختگی گونهای نیز از شاخص آمیختگی و برای بررسی تنوع ابعاد درختان در هر موزاییک مرحله تحولی، از شاخصهای تمایز قطری و تمایز ارتفاعی استفاده شد. تراکم درختان نیز با استفاده از شاخص فاصله تا نزدیکترین همسایهها اندازهگیری شد. یافتهها: مرحله تحولی اولیه با 18 موزاییک، بیشترین و مرحله تحولی بلوغ با 11 موزاییک، کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. مساحت موزاییکها از 292 تا 5145 مترمربع متغیر بود. در مجموع در تودههای موردبررسی، مرحله اولیه دارای بیشترین و مرحله پوسیدگی دارای کمترین سطح در منطقه موردبررسی بودند. مرحله تحولی اولیه و پوسیدگی به ترتیب با متوسط 427 و 212 اصله در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین فروانی درختان سرپا در هکتار را به خود اختصاص دادند. متوسط سطح مقطع در هکتار در مراحل تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی به ترتیب 75/38، 26/42 و 63/37 مترمربع در هکتار اندازهگیری شد. مقدار شاخص میانگین فاصله تا نزدیکترین همسایه در موزاییکهای مراحل تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی بهترتیب بهطور متوسط 39/4، 96/4 و 76/5 متر بهدست آمد. مقدار شاخص کلارک و ایوانز در هر سه مرحله تحولی کمتر از یک بهدست آمد که بیانگر این است که درختان در تمامی قطعات از الگوی پراکنش کپهای برخوردار هستند. مقدار شاخص زاویه یکنواخت در تمام مراحل 5/0 و بیشتر از 5/0 محاسبه شد که نشاندهنده الگوی پراکنش کپهای درختان است. مقدار متوسط شاخص آمیختگی در موزاییکهای مراحل تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی بهترتیب 31/0، 27/0 و 18/0 بهدست آمد. همچنین میانگین شاخص تمایز قطری در مراحل تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی بهترتیب 43/0، 37/0 و 43/0 محاسبه شد. میانگین شاخص تمایز ارتفاعی در مرحله اولیه 31/0، بلوغ 28/0 و مرحله پوسیدگی 33/0 بهدست آمد. نتیجهگیری کلی: با توجه به اقدامات مدیریتی در تودههای راش موردبررسی، نتایج کمیسازی ساختار تودهها به تناسب موزاییکهای مراحل تحولی مختلف، میتواند بهعنوان یک راهنما و الگو برای مدیریت دیگر تودههای جنگلی مشابه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین مشخصهها و توابع مورد استفاده در این پژوهش میتوانند بهعنوان شاخصهایی برای سنجش دخالتهای انجامشده (اجرای اقداماتی مانند عملیات پرورشی و نشانهگذاری) و همچنین پایش مراحل تحولی در این تودهها در طی زمان مورد استفاده مدیران جنگل قرار گیرند. تنوع ساختاری جنگلهای مدیریتشده ناهمسال بین مراحل مختلف تحولی متفاوت است. بنابراین، برای درک چگونگی تأثیر اقدامات مدیریتی بر پویایی ساختاری کوتاهمدت در جنگلهای راش بایستی پژوهشهای مشابه در سریهای زمانی پنج تا 10 ساله در تودههای موردبررسی انجام شود. | ||
کلیدواژهها | ||
پویایی؛ تمایز ارتفاعی؛ تمایز قطری؛ ساختار؛ شاخص زاویه یکنواخت | ||
مراجع | ||
Akhavan, R.; Sagheeb-Talebi, K.; Zenner, EK.; Safavimanesh, F., Spatial patterns in different forest development stages of an intact old-growth Oriental beech forest in the Caspian region of Iran. European Journal of Forest Research 2012, 131, 1355-1366. Akhavan, R.; Hassani, M., Quantifying the structure of pure beech forests using spatial structural indices. Forest Research and Development 2023, 9 (2), 221-235. (In Persian) Alijani, V.; Sagheb Talebi, K.; Akhavan, R., Quantifying structure of intact beech (Fagus orientalis Lipsky) stands at different development stages (Case study: Kelardasht area, Mazandaran). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2013, 21 (3), 396-410. (In Persian) Amini, M.; Sagheb-Talebi, K.; Namiranian, M.; Amini, R., Investigation on increment of Fagus orientalis Lipsky using time series analysis. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2009, 17 (3), 404-421. (In Persian) Bauhus, J.; Puettmann, K.; Messier, C., Silviculture for old-growth attributes. Forest Ecology and Management 2009, 258 (4), 525-537. Bilek, L.; Remes, J.; Zahradnik, D., Managed versus unmanaged. Structure of beech forest stands Fagus sylvatica L. after 50 years of development, Central Bohemian. Forest Systems 2011, 20 (1), 122-138. Clark, PJ.; Evans, FC., Distance to nearest neighbor as a measure of spatial relationships in populations. Ecology 1954, 35 (4), 445-53. Emborg, J.; Christensen, M., Heilmann-Clausen, J., The structural dynamics of Suserup Skov, a near-natural temperate deciduous forest in Denmark. Forest Ecology and Management 2000, 126 (2), 173-189. Erfanifard, Y.; Stereńczak, K., Intra-and interspecific interactions of Scots pine and European beech in mixed secondary forests. Acta Oecologica 2017, 1 (78), 15-25. Fazlollahi Mohammadi M, Tobin B, Jalali SG, Kooch Y, Riemann R. Fine-scale topographic influence on the spatial distribution of tree species diameter in old-growth beech (Fagus orientalis Lipsky.) forests, northern Iran. Scientific Reports 2022, 12 (1), 7633-7649. Getzin, S.; Dean, C.; He, F. A.; Trofymow, J.; Wiegand, K.; Wiegand, T., Spatial patterns and competition of tree species in a Douglas‐fir chronosequence on Vancouver Island. Ecography 2006, 29 (5), 671-682. Ghalandarayeshi, S.; Nord-Larsen, T.; Johannsen, V. K.; Larsen, J. B., Spatial patterns of tree species in Suserup Skov–a semi-natural forest in Denmark. Forest Ecology and Management 2017, 406, 391-401. Grotti, M.; Chianucci, F.; Puletti, N.; Fardusi, M. J.; Castaldi, C.; Corona, P., Spatio-temporal variability in structure and diversity in a semi-natural mixed oak-hornbeam floodplain forest. Ecological Indicators 2019, 104, 576-87. Habashi H, Hosseini, SM, Mohammadi, J, Rahmani, R., Stand structure and spatial pattern of trees in mixed Hyrcanian beech forests of Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2007, 15 (1), 55-64. (In Persian) Halpin, CR.; Lorimer, C. G., Trajectories and resilience of stand structure in response to variable disturbance severities in northern hardwoods. Forest Ecology and Management 2016, 365, 69-82. Kakavand; M., Etemad, V., Sagheb-Talebi, Kh., Mohadjer, M.R., Ammer, C., Development stages dynamics of the Hyrcanian reserve stands, Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2021, 28 (3), 231-243. (In Persian) Kint, V., Structural development in ageing temperate Scots pine stands. Forest Ecology and Management 2005, 214 (1-3), 237-250. Korpel, S., Die Urwälder der Westkarpaten. Gustav Fischer Verlag: Stuttgart, 1995; p 310. Koop, H. Forest Dynamics. Silvi Star, A Comprehensive Monitoring System. Springer: Berlin, 1989; 230 pp. Kuuluvainen, T.; Penttinen, A.; Leinonen, K.; Nygren, M., Statistical opportunities for comparing stand structural heterogeneity in managed and primeval forests: an example from boreal spruce forest in southern Finland. Silva Fennica 1996, 30 (2–3), 315–328. Mataji, A.; Sagheb-Talebi, K. H.; Eshaghi-Rad, J., Deadwood assessment in different developmental stages of beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in Caspian Forest ecosystems. International Journal of Environmental Science and Technology 2014, 11 (5), 1215-1222. Meyer, H. A., Structure, growth, and drain in balanced uneven-aged forests. Journal of Forestry 1952, 50 (2), 85-92. Moridi, M.; Sefidi K.; Etemad, V., Stand characteristics of mixed oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in the stem exclusion phase, northern Iran. European Journal of Forestry research, 2015, 134, 693-703. Moridi, M.; Fallah, A.; Pourmajidian, M. R.; Sefidi, K., Quantitative Analysis of Forest Structure at Growing Up Volume Stage in the Evaluation of Natural Beech Stands (Case Study: Kheyroud Forest). Iranian Journal of Forest 2021, 13 (2), 115-28. (In Persian) Motta, R.; Berretti, R.; Castagneri, D.; Lingua, E.; Nola, P.; Vacchiano, G., Stand and coarse woody debris dynamics in subalpine Norway spruce forests withdrawn from regular management. Annals of Forest Science 2010, 67, 803-803. Nobahar, S.; Sefidi, K.; Sagheb Talebi, K., Quantifying the structure of beech stands at old growth phase (Case study: Asalem forests, northern Iran). Forest Research and Development 2018, 4 (1), 85-96. (In Persian) O'Hara, K.L. Multiaged silviculture: managing for complex forest stand structures, Oxford University Press: Oxford, USA, 2014; p 213. Parhizkar, P.; Sagheb-Talebi, K.; Zenner, E. K.; Hassani M.; Sadeghzadeh Hallaj, M. H., Gap and stand structural characteristics in a managed and an unmanaged old-growth oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) forest. Forestry: An International Journal of Forest Research 2021, 94 (5), 691-703. Pommerening, A., Approaches to quantifying forest structures. Forestry: An International Journal of Forest Research 2002, 75 (3), 305-324. Pommerening A, Grabarnik P. Individual-based methods in forest ecology and management, Cham: Springer nature, Switzerland, 2019; p 411. Ruprecht, H.; Dhar, A.; Aigner, B.; Oitzinger, G.; Klumpp, R.; Vacik, H., Structural diversity of English yew (Taxus baccata L.) populations. European Journal of Forest Research 2010, 129, 189-198. Sagheb-Talebi, K.; Sajedi, T.; Pourhashemi, M., Forests of Iran, a treasure from the past, a hope for the future. Springer: Berlin, 2014; p 148. Sagheb-Talebi, K.; Parhizkar, P.; Hassani, M.; Amanzadeh, B.; Hemmati, A.; Khanjani-Shiraz, B.; Amini, M.; Kiasari, SM.; Mirkazemi, SZ.; Karimidoost, A.; Maghsoudlou, MK., Preliminary results of survey on stand structure in permanent research plots of Hyrcanian intact beech (Fagus orientalis Lipsky) forests. Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2020, 28 (2), 163-179. (In Persian) Schleicher, A.; Biedermann, R.; Kleyer, M., Dispersal traits determine plant response to habitat connectivity in an urban landscape. Landscape Ecology 2011, 26, 529-540. 270-283. (In Persian) Sefidi, K., Comparison of structural complexity index (SCI) in the developmental stages of Hyrcanian mixed beech forests. Iranian Journal of Forest 2023, 14 (4), 389-405. (In Persian) Sefidi, K.; Marvie-Mohadjer, M. R.; Etemad, V.; Mosandl, R., Late successional stage dynamics in natural oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in Northern Iran (Case study: Gorazbon district of Kheiroud-Kenar experimental forest). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2014, 22 (2), 270-283. (In Persian) Spies, T. A.; Franklin, J. F., The structure of natural young, mature, and old-growth Douglas-fir forests in Oregon and Washington. Wildlife and vegetation of unmanaged Douglas-fir forests 1991, 1, 91-109. Vahedi, A.A.; Bijani, A., Khatib-Nia, E., Spatial analysis and long-term dynamics for above-ground biomass of Caspian poplar (Populus caspica Bornm.) in developmental stages of natural stands in Nour Forest Park. Forest Research and Development 2016, 2 (3), 257-271. (In Persian) Yang, J.; Vázquez, L.; Feng, L.; Liu, Z.; Zhao, G., Climatic and soil factors shape the demographical history and genetic diversity of a deciduous oak (Quercus liaotungensis) in Northern China. Frontiers in Plant Science 2018, 9, 1-14. Zenner, E. K.; Peck, J. E.; Sagheb-Talebi, K., Patchiness in old-growth oriental beech forests across development stages at multiple neighborhood scales. European Journal of Forest Research 2019, 138, 739-752. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 497 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 378 |