تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 149 |
تعداد مقالات | 1,479 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,257,539 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,887,864 |
بررسی تغییرات ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک تودههای شاهد و متاثر از زوال در شهرستان مریوان، استان کردستان | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 10، شماره 1، اردیبهشت 1403، صفحه 95-111 اصل مقاله (890.23 K) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2024.55002.1703 | ||
نویسندگان | ||
مازیار حیدری* 1؛ محمد متینی زاده2؛ مهدی پورهاشمی3؛ الهام نوری4؛ نسیم باقری دلیجانی5 | ||
1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران | ||
2دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
3استاد پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
4کارشناس ارشد پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
5کارشناس تحقیقات، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: جنگلهای زاگرس با تأمین بیش از 40 درصد از آب کشور، از نظر بومشناسی دارای اهمیت زیادی هستند، با این حال، در سالیان اخیر سرخشکیدگی و زوال در این جنگلها گسترش داشته است. پدیده زوال بلوط در جنگلهای زاگرس در دو دهه اخیر آغاز شده و سبب آسیب جدی به جنگلهای این ناحیه رویشی شده است و آگاهی از عوامل مؤثر و تشدیدکننده زوال بلوط، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران منابع طبیعی قرار میدهد. عوامل جهت دامنه و مشخصههای فیزیکی و شیمیایی خاک میتوانند بر تشدید این پدیده و خشکیدگی درختان بلوط تأثیر داشته باشند. هدف از این پژوهش، بررسی و مقایسه مشخصههای فیزیکی و شیمیایی خاک اطراف درختان سالم و دچار زوال تحتتاثیر شیب و زوال در جنگلهای شهرستان مریوان (در استان کردستان) بود. مواد و روشها: برای انجام این پژوهش دو رویشگاه گاران (دچار خشکیدگی و زوال) و دولهناو (شاهد) در شهرستان مریوان انتخاب شدند. در رویشگاه گاران در دامنه شمالی پنج درخت سالم و پنج درخت دچار خشکیدگی انتخاب شد، از طرفی در این رویشگاه در دامنه جنوبی نیز 10 درخت دیگر انتخاب شد (پنج درخت سالم و پنج درخت دچار خشکیدگی). در رویشگاه دولهناو (توده شاهد) در هر دامنه، پنج درخت سالم انتخاب شد (درمجموع، 10 درخت در توده شاهد). سپس، در مجاورت تنه هر درخت (در قسمت سایهانداز تاج) و با فاصله یک متر از تنه یا جستگروه، در عمق 20-0 سانتیمتری (افق A) اقدام به برداشت نمونه خاک شد. برای هر نمونه خاک مشخصههای فیزیکی و شیمیایی اندازهگیری شدند. از آزمون تجزیه واریانس دوطرفه برای مقایسه اثر هر عامل و اثر متقابل عوامل مؤثر موردبررسی بر مشخصههای فیزیکی و شیمیایی خاک استفاده شد و تحلیل دادهها در محیط نرمافزار SPSS نسخه 20 انجام شد. یافتهها: آزمون تجزیه واریانس یکطرفه نشان داد که بین مشخصههای فیزیکی و شیمیایی خاک در بین نمونههای درختان سالم و سرخشکیده در دامنههای شمالی و جنوبی اختلاف معنیدار وجود داشت. نتایج آزمون تجزیه واریانس دوطرفه نیز تأییدکننده اثر متقابل توده × جهت دامنه برای هدایت الکتریکی و کلسیم و برای جهت دامنه × سلامت درخت در مشخصه درصد آهک بود. دیگر یافتهها نشان داد که بیشترین میانگین مشخصههای هدایت الکتریکی، فسفر موجود، پتاسیم، کربن آلی، نیتروژن و رطوبت به ترتیب با مقادیر 2/654 (دسیزیمنس بر متر)، 1/10 (میلیگرم بر کیلوگرم)، 5/869 (میلیگرم بر کیلوگرم)، 03/4 درصد، 35/0 درصد و 4/12 درصد در خاک مجاور درختان شاهد در دامنه شمالی مشاهده شد و برای مشخصههای منیزیم، کلسیم و آهک درختان سالم دامنه جنوبی با مقادیر 21 (میلیاکیوالان بر ۱۰۰)، 2/42 (میلی اکیوالان بر ۱۰۰) و 60/13 درصد بیشتر از دیگر تیمارها بهطور معنیدار بود. از طرفی در نمونه خاک مجاور درختان واقعشده در تودههای متأثر از زوال، میانگین مشخصههای فیزیکی-شیمیایی نسبت به توده شاهد و فاقد زوال (دوله ناو) کمتر بود و این موضوع نشاندهنده اهمیت مشخصههای فیزیکی-شیمیایی خاک در کاهش یا افزایش مقاومت درختان رو به زوال است. یافتههای پژوهش نشان داد که بیشترین میانگین عناصر ماکرو (فسفر موجود، پتاسیم و ازت) در خاک مجاور درختان سالم در دامنه شمالی و برای کلسیم و منیزیم، نیز بیشترین مقدار این عناصر در خاک مجاور درختان دامنه جنوبی مشاهده و تأیید شد و در کل مقدار عناصر ماکرو در خاک درختان توده شاهد (دامنه شمالی و جنوبی) بیشتر بود. نتیجهگیری کلی: نتایج کلی پژوهش تأییدکننده تأثیر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر زوال درختان است و اختلاف معنیدار این ویژگیهای خاک در درختان توده سالم و سرخشکیده نیز تأیید کننده این موضوع است. بهطورکلی، در درختان متأثر از زوال، فقر عناصر غذایی و ماکرو مشاهده شد و مقادیر کمتر مشخصهها در خاک مجاور درختان درگیر با زوال و دچار خشکیدگی مشاهده شد. بر اساس نتایج، برای مدیریت بهینه زوال و درختان دچار خشکیدگی در منطقه موردپژوهش، افزایش اقدامات حفاظتی، افزایش برنامههای احیایی و توسعه جنگل در تودههای متأثر از زوال و اجرای برشهای بهداشتی پیشنهاد شدند. | ||
کلیدواژهها | ||
درختان سرخشکیده؛ قطعهنمونه گاران؛ عناصر غذایی خاک؛ فسفر موجود؛ کلسیم | ||
مراجع | ||
Aazami, A.; Hosseini, A.; Hoseinzadeh, J., The effect of depth and aspect on soil moisture in dieback affected oak forests (Case study: Meleh siah Forest, Ilam Province). Ecology of Iranian Forest 2018, 6 (11), 41-50. (In Persian) Amir Ahmadi, B.; Zolfaghari, R.; Mirzaei, M.R., Relation between dieback of Quercus brantii Lindl. trees with ecological and sylvicultural factors, (Study area: Dena protected area). Ecology of Iranian Forest 2015, 3 (6), 19-27. (In Persian) Azimnejad, Z., Badehian, Z., Rezaei Nejad, A., and Bazot, S. Do soil properties and ecophysiological responses of oak (Quercus brantii Lindl.) correlate with the rate of dieback?. Trees 2020, 35, 1639-1650. Azimnezhad, Z.; Badehian, Z.; Rezaeinejad, A.; Ahmadi, S., Effect of soil properties on Oak tree dieback (Quercus brantii Lindi.) and its ecophysiological responses to different degrees of dieback (case study: Dadabad in Lorestan province). Forest Research and Development 2021, 2 (7), 263-278. (In Persian) Bremner, J.M.; Mulvaney, C.S., Nitrogen-total. In A.L. Page, R.H. Miller, and D.R. Keeney (eds.), Methods of Soil Analysis, Part 2. Agronomy 1982, 9, 595-624. Emami, A., Methods of plant analysis. Technical Journal of Soil and Water Research Institute 1996, 2 (982), 128p. (In Persian) Falah, A.; Haidari, M. Studying the diameter growth of Persian oak and its relationship with climatic parameters in Zagros forests (Case study: Sarab-Karzan forests of Ilam). Forest Research and Development 2018a, 3 (4): 361-375. Fallah, A.; and Haidari, M. Investigating the Oak decline in different crown-dimensions in middle Zagros forests (Case study: Ilam). Ecology of Iranian Forests 2018b, 6 (12), 9-17. (In Persian) Goodarzi, N.; Zargaran, M.R.; Banj Shafiei, A.; Tavakoli, M. 2016. The effect of geographical directions and location on dispersion of Oak decline, Shurab forest area, Lorestan Province, Iran. Forest Research and Development 2016, 2 (3): 273-287. (In Persian) Haidari, M.; Matinizadeh, M.; Pourhashemi, M.; Noori, E.; Keneshloo, F., Changes in leaf nutrients of healthy and withered trees in the forests of Garan (in Marivan) and Dezlei (in Sarvabad) in Kurdistan province. Journal of Plant Ecosystem Conservation 2023, 10 (21): 194-206. (In Persian) Haidari, M.; Pourhashemi, M.; Jahanbazy Goujani, H., Annual changes of oak decline in the forests of Kurdistan province. Iranian Journal of Forests and Rangelands Protection Research 2022b, 20 (2), 235-247. (In Persian) Haidari, M.; Teimouri, M.; Pourhashemi, M.; Alizadeh, T., and Hedayateypour, SMK. The effect of forest structure on some physical and chemical soil properties in the forests stands of Kurdistan province. Forest and Wood Products 2022a, 74 (4), 469-483. (In Persian) Hosseini, A., Variability of nitrogen and phosphorous in Persian oak trees and soil of dieback affected stands in Ilam. Forest and Wood Products 2017, 70 (2), 231-240. (In Persian) Hosseinzadeh, J.; and Pourhashemi, M., An investigation on the relationship between crown indices and the severity of oak forests decline in Ilam. Iranian Journal of Forest, 2015, 7 (1), 57-66. (In Persian) Jazirehi, M.H.; M. Ebrahimi, M. Silviculture in Zagros. Tehran University Press, Tehran, 2003, 560p. (In Persian) Kabrick, J.M.; Dey, D.C.; Jensen, R.G.; Wallendorf, M., The role of environmental factors in oak decline and mortality in the Ozark Highlands, Forest Ecology and Management 2008, 255, 1409-417. Mahdavi, A.; Mirzaei Zadeh, V.; Niknezhad, M.; Karami, O., Assessment and prediction of oak trees decline using logistic regression model (Case study: Bivareh forest, Malekshahi-Ilam). Iranian Journal of Forests and Rangelands Protection Research 2015, 13 (1), 20-33. (In Persian) Mirzaei, M.; Bonyad, A.E.; Akhavan, R,; Naghdi, R., Decline modelling of Quercus brantii under effects of physiographic factors in Dalab forests of Ilam. Forest Research and Development 2019, 5 (2): 329-342. (In Persian) Olsen, S.R.; Sommers, L.E., Phosphorus. In: A.L. Page R.H. Miller and D.R. Keeney (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2: Chemical and Microbiological Properties. (2nded.). American Society of Agronomy and Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin 1982, 403-430 pp. Rozas, V.; Sampedro, L., Soil chemical properties and dieback of Quercus robur in Atlantic wet forests after a weather extreme. Plant and Soil 2013, 373, 673-685. Shahrezei, H.; Faramarzi, M.; Heydari, M.; Poorreza, M., Comparison of some soil physico-chemical and microbial characteristics in relation to Oak decline in different elevation classes in southern Zagros forest. Ecology of Iranian Forest 2020, 8 (16), 136-147. (In Persian) Soleimani, R.; Najafifar, A., Variability of soil chemical characteristics in Oak stands with different dieback. Journal of Plant Ecosystem Conservation 2020, 8 (16), 265-283. (In Persian) Tofighi, H., A New Method for Determination of Soil Carbonates. Iranian Journal Agriculture Science 2003, 34 (3),517-526. (In Persian) Walkley, A.; Black, I.A. An examination of Degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of chromic acid in soil analysis. 1. Experimental. Soil Science 1934, 79, 459-465. Zarafshar, M.; Negahdarsaber, M.; Jahanbazi Gojani, H.; Pourhashemi, M.; Bordbar, S.K.; Matinizedeh, M.; Abbasi, A., Dieback in pure stands of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) in southern Zagros forests, Kohmareh Sorkhi region of Fars province. Iranian Journal of Forest 2020, 12 (2), 291-303. (In Persian) Zarafshar, M.; Teimouri, M.; Pourhashemi, M.; Alizadeh, T.; Bordbar, S.K.; Rousta, M.J.; Abbasi, A., 2021. The impact of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) decline on stand soil characteristics (Case study: Kohmareh Sorkhi, Fars Province). Journal of Forest and Wood Products 2021,74 (1), 97-110. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 485 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 294 |