تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 145 |
تعداد مقالات | 1,452 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,190,685 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,824,981 |
ارزیابی ادراک بهرهبرداران از همراستایی مدیریت منابع طبیعی با شاخصهای حکمرانی خوب (پژوهش موردی: شرق استان گلستان) | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
دوره 9، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 515-533 اصل مقاله (626.9 K) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2023.54493.1646 | ||
نویسندگان | ||
امین محمدی استادکلایه* 1؛ ابوالفضل طهماسبی1؛ مجتبی کاشانی2؛ مهدی کشاورز قرابایی3 | ||
1استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران | ||
2استادیار، دانشکده علوم پایه و فنی و مهندسی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران | ||
3استادیار، دانشکده علوم انسانی آزادشهر، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: استان گلستان یکی از استانهای شمالی کشور ایران است که با مساحتی بالغ بر 20367 کیلومتر مربع، 3/1 درصد از مساحت کشور را بهخود اختصاص داده است. متأسفانه منابع طبیعی استان گلستان طی چند دهه اخیر در نتیجه برداشت مازاد از جنگلها و چرای بیش از حد دامها و دیگر اقدامات انسانی مورد تهدید واقع شده و امروزه با چالشهای اساسی در این زمینه مواجه است. حجم بالای تخریب منابع طبیعی در کنار بروز بحرانهای زیست محیطی از قبیل سیل و خشکسالی و غیره ضرورت بررسی و تحقیق دقیق وضعیت مدیریت منابع طبیعی در استان را بیش از پیش نمایان میسازد تا ضمن اصلاح و برطرف نمودن مشکلات، زمینه بهبود وضعیت مدیریت منابع طبیعی در استان گلستان فراهم شود. در این پژوهش تلاش شد الگوی حکمرانی خوب بهعنوان نظریهای نوین در زمینۀ مدیریت منابع طبیعی مورد ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس ارزیابی وضعیت موجود مدیریت منابع طبیعی در نواحی شرقی استان گلستان و مقدار انطباق و نزدیکی آن با معیارهای حکمرانی خوب هدف اصلی تحقیق حاضر است. مواد و روشها: در تحقیق حاضر ادارات منابع طبیعی واقع در شرق استان گلستان شامل شهرستانهای رامیان، مینودشت، کلاله، گالیکش، مراوهتپه و گنبدکاووس، سطح تحلیل و بهرهبرداران و ذینفعان منابع طبیعی، واحد تحلیل درنظر گرفته شدند. برای تعیین تعداد نمونههای مورد نیاز از فرمول کوکران استفاده شد. بر این اساس حجم نمونه برآوردی، 189 نمونه تعیین شد که پس از دریافت پرسشنامهها و بررسی اولیه آنها، در نهایت 177 پرسشنامه صحیح برای تحلیل آماری مورد قبول واقع شدند. در گام بعدی پرسشنامههای تهیهشده در اختیار بهرهبرداران و ذینفعان منابع طبیعی قرار گرفت. با توجه به مشکلات دسترسی به جامعه هدف، در تحقیق حاضر از نمونههای در دسترس برای پاسخگویی به سوالات و تکمیل پرسشنامهها استفاده شد. بهمنظور تحلیل شاخصهای حکمرانی در مدیریت منابع طبیعی از آزمون تی تکنمونهای و جهت مقایسه حکمرانی خوب منابع طبیعی در شهرستانهای مورد بررسی، آنالیز واریانس یکطرفه به کار گرفته شد. یافتهها: نتایج بدستآمده نشان داد از میان هفت شاخص تبیین کننده حکمرانی خوب، چهار شاخص مشارکت، مسئولیتپذیری، کارایی و اثربخشی و شاخص وفاقگرایی امتیاز بالاتری از میانگین نظری به خود اختصاص داده و دیگر شاخصها دارای امتیازی پایینتری از میانگین نظری هستند. همچنین دو شاخص مشارکت و وفاقگرایی بهترتیب با امتیاز 3838/3 و 7333/3 بیشترین و شاخص حاکمیت قانون و عدالت و شاخص شفافیت بهترتیب با میانگین 2551/2 و 2570/2 کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادهاند. مقایسه امتیاز حکمرانی ادارات مختلف نشان داد شهرستانهای رامیان و مراوهتپه با میانگین 2/3 و 12/2، بهترتیب بهترین و بدترین وضعیت حکمرانی خوب را داشتند. نتایج آزمون لون نشان داد بین واریانس شهرهای مختلف در صفت حکمرانی خوب منابع طبیعی تفاوت معنیداری وجود دارد. میانگین کلی شاخص حکمرانی خوب منابع طبیعی در تحقیق حاضر 8884/2 تعیین شد که پایینتر از مقدار میانگین نظری بوده و نشانگر حکمرانی بهنسبت ضعیف منابع طبیعی در منطقه مورد پژوهش است، براساس آزمون t تک نمونهای تفاوت معنیداری بین حکمرانی خوب منابع طبیعی و حد متوسط گویهها مشاهده میشود. همچنین نتایج نشان میدهد بین شاخص حکمرانی خوب منابع طبیعی در شهرستان مراوهتپه با دیگر شهرستانهای مورد بررسی تفاوت معنیداری مشاهده میشود. به عبارتی در بین شهرستانهای مورد بررسی، شهرستان مراوهتپه از وضعیت حکمرانی متفاوت و ضعیفتری با دیگر شهرستانها برخوردار است. بررسی شاخصهای حکمرانی خوب در شهرستان مراوهتپه نشاندهنده این موضوع است که از دیدگاه بهرهبرداران دو شاخص شفافیت و قانون محوری به ترتیب با امتیاز 458/1 و 647/1 کمترین امتیاز را از بین شاخصهای هفتگانه مورد بررسی به خود اختصاص دادهاند که این موضوع بیانگر آن است از دیدگاه بهرهبرداران منابع طبیعی در شهرستان مراوهتپه رعایت قوانین در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. نتیجهگیری کلی: با توجه به نتایج بهدستآمده از این پژوهش و همچنین جایگاه حکمرانی منابع طبیعی بهویژه از طریق فعالیتهای مشارکتی، دخالت دادن بهرهبرداران در تهیه و تدوین طرحها و پروژههای منابع طبیعی و استفاده از دانش بومی بهرهبرداران، در کنار عضویت در تعاونیهای منابع طبیعی میتواند نقش بهسزایی در تحقق حکمرانی خوب منابع طبیعی ایفا نماید. با استناد به نتایج و یافتهها، برای نواحی تحت پژوهش برای تحقق حکمرانی خوب منابع طبیعی پیشنهاد میشود که به شاخصهای پاسخگویی، حاکمیت قانون و عدالت و شاخص شفافیت توجه بیشتری شود، زیرا در بین شاخصهای دیگر کمترین جایگاه را دارند. برای این کار میتوان از طریق برگزاری جلسات عمومی برای ارائه گزارش مدیران منابع طبیعی اقدام کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
مدیریت مشارکتی؛ منابع طبیعی؛ شفافیت؛ پاسخگویی؛ استان گلستان | ||
مراجع | ||
Abedi Sarvestani, A.; Ingram, V., Perceptions and practices of rural council participatory forest governance: Closed co-management in Chehel-Chay, Iran. Forest Policy and Economics 2020, 117,102202. Ahani, M.; Mosakhani, M.; Najafbeigi, R.; Afsharkazemi, M. A., Cluster Analysis of Iran's Position in the World and Future Trends Based on Good Governance Components. Future Study Management 2019, 30 (116), 99-118. Ahmadi, M.; Cheraghi, M., Analysis of Effective Factors in Rural Good Governance with Focus on Rural manager (Dehyar), (Case study: Chaipare Bala County, Zanjan Township). Geography (Regional Planning) 2017, 7 (4), 33-44. Anonymous. View of Natural resources and watershed management in Golestan., 2014; p 57. (In Persian) Badisar, S.; Ahmadi, S.; Modabernejhad, A., Assessment of Good governance Indicators in the Water Sector. Journal of Environmental Science and Technology 2020, 22 (2), 275-286. (In Persian) Börzel, T. A.; Grimm, S., Building Desirable (Enough) Governance in Postconflict Societies & Areas of Limited Statehood: The European Union & the Western Balkans Dædalus 2018, 147 (1), 116- 127. De Graaf, G., Discourse and Tractable Morality. In Handbook of the Philosophical Foundations of Business Ethics, edited by Christoph Lütge 2013, 581– 602. Eshaghi, S. R.; Rezaei, R.; Hejazi, S. Y.; Shiri, N.; Ghadimi, S. A., Analyzing the Factors Affecting on Rural People’s Participation in the Projects of Natural Resources Conservation. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research 2013, 44 (3), 463-471. (In Persian) Fallah, A.; Imani Rastabi, M.; Nazariani, N., Investigation Some Affecting Indicators on Participation in the Sustainable Management of Forests (Case study: traditional area of Kalgachi, Chaharmahal and Bakhtiari Province). Forest Research and Development 2018, 4 (3), 273-288. (In Persian) Firuozpoor, M,; Erfanzadeh, R,; Ghorbani, M,; Rasekhi, S., Social network analysis and structural scheme of social relation among rangeland stakeholders (Case study: Takor village, Noor). Journal of Rangeland 2016, 9 (3), 244-254. (In Persian) Gazley, B.; NicholsonCrotty, J., What Drives Good Governance? A Structural Equation Model of Nonprofit Board Performance. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly 2012, 40 (2), 262-220. Ghorbani, M.; Avazpour, L.; Heydari, S., Appraising the Structural Characteristics of Social Capital of Local Beneficiaries Network in Keeping with Collaborative Natural Resource Governance (Pilot: Sarayan County, South Khorasan Province). Journal of Range and Watershed Management 2018, 71 (1), 241-252. (In Persian) Grindle, M. S., Desirable governance, RIP: A critique and an alternative. Governance., 2017, 30 (1), 17-22. Kamyab, H.; Asadolahi, Z., A study on the effects of Hyrcanian deforestation on greenhouse gases emission in Golestan Province. Iranian Journal of Forest and Range Protection Research 2021, 19 (1), 76-93. (In Persian) Keyani, M.; Zarei, B., Comparative Analysis of NGOs and Local Governments in Achieving Good Governance of Natural Resources. Journal of Range and Watershed Managment, 2022, 75 (2), 245-262. (In Persian) Khazaee, M.; Ameri Shahrabi, M.; Malekiyan, F., The relationship between good governance and the development of a creative cultural city. Journal of Cultural Management 2020, 14 (50), 157-172. (In Persian) Kolahi, M., Administrative Organizational Structures towards Environmental Macro-Policies. Journal of the Macro and Strategic Polices 2020, 3 (31), 510-534. (In Persian) Mahdavi, S. K.; Yousefian, M.; Shahraki, M. R.; Ourmaz, R., An analysis of rangeland beneficiaries' perceptions of participatory governance in rangelands (Case study: rangelands of Aq Qala city, Golestan province). Journal of Range and Watershed Management 2022, 75 (4), 573-590. (In Persian) Mirshojaeian, H.; Rahbar, F., Causal Relationships between Good Governance Elements in the Countries at the Risk of Natural Resource Curse. The Journal of Economic Studies and Policies 2011, 20 (87), 67-86. (In Persian) Mohammadzadeh, Y.; Hekmati F.; Sharifi, E., The Effect of Government Size on Good Governance and Economic Performance of Selected Countries. Economic Growth and Development Research 2017, 7 (26), 97-112. (In Persian) Norouzi, A.; Mahdavi, D.; Badrizadeh, Z., Evaluating the Performance of Village Administrations Using the Framework of Rural Good Governance Indicators (A Case Study: Rural Areas in Central District of Isfahan County). Journal of Rural Research 2017, 8 (4), 649-662. (In Persian) Paieste, M.; Kolahi, M.; Omranian Khorasani, H., Promoting Natural Resource Management with an Emphasis on Good Governance. Journal of Rangeland 2022, 16 (1), 140-157. (In Persian) Paieste, M.; Kolahi, M.; Omranian Khorasani, H., Criteria and Indicators; Requirement for Cognition, Applying and Evaluating Good Governance in Natural Resources. Journal of Water and Sustainable Development 2020, 7 (1), 13-22. (In Persian) Rohani, K.; Hosseini Nasr, S.; Asadi, H.; Tafazoli, M., The effect of recreation, rural population and forest roads on the diversity of forest understory species (case study: Zarin Abad Forests of Sari). Forest Research and Development 2022, 8 (2), 165-179. (In Persian) Rotberg, R.I., Desirable Governance Measures. Governance, 2014, 27, 511-518. Saei, A.; Roshan, T., Analyzing the Quality of Governance in Iran. Cultural Studies & Communication 2011, 6 (21), 167-187. (In Persian) Sajasi Ghidari, H. A.; Hajian, N., Local Management assessment in rural areas with indicators of good governance Case study: villages of Chenaran County. Geographical Planning of Space 2018, 8 (28), 191-208. (In Persian) Salarian, F.; Tatian, M.; Ghanghermeh, A.; Tamartash, R., Modeling land cover changes in Golestan province using land change modeler (LCM). Journal of RS and GIS for Natural Resources 2021, 12 (4), 47-70. (In Persian) Savari, M.; Eskandari, H.; Avazpoor, L., Strategies for sustainable use of rangelands applicable for local Communities Case of: Kerman County. Journal of Rangeland 2019, 13 (2), 319-336. (In Persian) Yeganegi, S.; Alvani, S.; Memarzadeh, G., Ranking indicators of good governance in effective organizations (Case Study: branches of Refah bank in Qazvin Province). Public Policy in Administration 2016, 7 (21), 1-9. (In Persian) Yeganeh, H.; Yari, R., Sanaee, A.; Yosefi, S., Evaluating economical values of natural recreational places and investigating effective variables on willingness to pay of individuals for natural recreation activities (Case study: Charbagh rangelands of the Gorgan). Journal of Rangeland 2017, 11 (1), 57-72. (In Persian) Zamani, S.; Zolfaghari, R.; Alvaninejad, S., Evaluation of biodiversity, life form and chorology in ecological groups of Dena conserved area forests. Forest Research and Development 2019, 4 (4), 435-447. (In Persian) Zayanderoody, M.; Khosroabadi, M.; Shakibaeei, A., The Effects of Good Governance Indicators on Income Distribution Using Panel Data (Case Study: Selected South-Western Asian Countries). The Economic Research 2010, 10 (3), 25-52. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 517 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 380 |