آمار
| تعداد نشریات | 14 |
| تعداد شمارهها | 181 |
| تعداد مقالات | 1,762 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,030,853 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,462,524 |
تحلیل ریسک حرکات و وضعیت بدن کارگر ارهموتورچی با استفاده از روش REBA در عملیات قطع درخت در جنگلکاریهای غرب استان گیلان | ||
| پژوهش و توسعه جنگل | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 دی 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2025.56343.1764 | ||
| نویسندگان | ||
| سعیده موسوی1؛ مهرداد نیکوی* 2؛ پترس A. Tsioras3 | ||
| 1دانشگاه گیلان | ||
| 2گروه علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان | ||
| 3Aristotle University of Thessaloniki | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف: تأمین مواد اولیه برای طیف وسیعی از مراکز مصرف چوب همراه با ایجاد اشتغال از مهمترین دلایل جنگلکاری در غرب استان گیلان است. قطع درختان بخش مهمی در فرآیند تولید چوب در جنگل است که بخش عمدهای از هزینه نهایی تولید را تشکیل میدهند. قطع درختان فعالیتی با خطرات زیاد برای سلامت و ایمنی کارگران محسوب میشود. در حال حاضر، حتی با وجود جدیدترین فناوریهای ماشینآلات و تجهیزات به کار رفته در عملیات برداشت چوب، بخش جنگل همچنان به نیروی کار زیادی نیاز دارد و برای انجام عملیات برداشت چوب وابستگی مستقیمی به کارگر دارد. با این حال، علیرغم پیشرفتهای تکنولوژیکی و بهبود شرایط کار، مشکلات ارگونومیک هنوز در ماشینآلات جنگلداری رایج است. قطع درختان با اره موتوری که از نظر فیزیکی کار طاقتفرسایی است غالبترین روش قطع درختان در جنگلکاری های غرب استان گیلان است. در جنگلکاری های غرب استان گیلان عملیات قطع درختان با ارهموتوری که بصورت قطع یکسره انجام می شود نیاز به اتخاذ موقعیتهای مختلف بدن توسط کارگر اره موتورچی دارد که اتخاذ چنین موقعیت های بدنی میتواند برای سلامتی کارگر مضر باشد. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و بهبود فرآیندهای کاری، تغییرات قابل توجهی در زمینه حفاظت از سلامت و ایمنی در محل کار در بخش جنگلداری رخ داده است. عمده تکنولوژی برداشت چوب در این جنگلکاریهای غرب استان گیلان متکی به کارگران ارهموتورچی است و کارگران در حین انجام عملیات قطع موقعیتهای بدنی مختلفی را اتخاذ میکنند. چنین شرایطی ممکن است باعث ناراحتی، افزایش خطر و آسیب به سلامت کارگران قطع شود. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت بدن و حرکات تکراری اتخاذ شده توسط اپراتورهای ارهموتوری در عملیات قطع نیمه مکانیزه درختان صنوبر، با هدف بهبود راحتی، ایمنی و سلامت اپراتورهای قطع بود. مواد و روشها: این مطالعه در جنگلکاریهای صنوبر در غرب استان گیلان و در سری دو گیسوم انجام شد. در عملیات قطع یکسره درختان صنوبر تعداد 430 پوسچر مربوط به مولفههای ارزیابی، حرکت بین درختان، بن زنی و بن بری ثبت و ارزیابی موقعیت بدن کارگر قطع با استفاده از روش ارزیابی سریع بدن REBA (Rapid Entire Body Assessment) و با نرم افزار Ergo Fellow 3.0 مشاهده و ارزیابی شد. REBA یک سیستم تجزیه و تحلیل وضعیتی است که به خطرات اسکلتی-عضلانی در مشاغل مختلف میپردازد. عملیات قطع با استفاده از ارهموتوری STIHL MS 382 انجام شد. چهار ساعت فیلم ضبط شده از کارگر قطع مشاهده و انواع پوسچرهای کاری مورد بررسی قرار گرفت. سپس امتیاز دهی به پوسچرها برای نواحی مختلف بدن در دو دسته گروه A (تنه ، گردن و پاها ) و گروه B (بازو، ساعد و مچ) انجام شد. در نهایت بر اساس نمرات کسب شده برای هر یک از پوسچرهای مطالعه شده پنج سطح اقدام شامل سطح اقدام 0(ضروری نیست)، سطح اقدام 1(شاید ضروری باشد)، سطح اقدام2 (ضروری)، سطح اقدام 3 (ضروری هر چه زودتر) و سطح اقدام 4 (ضروری آنی) تعیین شد. یافته ها: بیشترین حالت تنه کارگر ارهموتورچی در مرحله ارزیابی درخت (6/45درصد) و حرکت بین درختان (3/53 درصد) در حالت مستقیم بود در حالیکه وضعیت تنه خمش شده بین از 60 درجه، بیشترین حالت را در مرحله بن زنی (4/51 درصد) و بن بری ( 5/38 درصد) داشت. بیشترین فراوانی موقعیت گردن کارگر ارهموتورچی در مرحله ارزیابی درخت، گردن حالت کشش یا خمش بیش از ۲۰ درجه (4/54 درصد)، در مرحله مرحله بن زنی حالت کشش یا خمش بیش از ۲۰ درجه (9/51 درصد) در مرحله بن بری حالت کشش 0 تا ۲۰ درجه گردن (7/46) درصد) و در مرحله حرکت بین درختان حالت کشش 0 تا ۲۰ درجه گردن (3/53 درصد) بود. بررسی امتیازات مربوط به پوسچر پاها نتایج نشان داد که در مراحل ارزیابی، بن زنی، بن بری و حرکت بین درختان بیشترین فراوانی موقعیت پاها مربوط به کد 1 (وزن بدن به طور متعادل در حالت راه رفتن یا نشسته به هر دو پا منتقل میشود) بود. در بررسی امتیازات مربوط به پوسچر بازو در مراحل ارزیابی درخت، بن زنی، بن بری و حرکت بین درختان بیشترین درصد فراوانی به ترتیب با 9/32درصد، 3/45 درصد، 4/34 درصد و 7/46 درصد به کد 1 (انحراف 20 درجه به سمت جلو یا عقب) اختصاص یافت. بیشترین درصد فراوانی پوسچر ساعد در اجزای کار چهارگانه ارزیابی درخت، بن زنی، بن بری و حرکت بین درختان مربوط به کد 1 (خمش ۶۰ تا ۱۰۰ درجه ساعد به سمت جلو) بود. در ارزیابی موقعیت مچ دست هم در هر چهار مرحله ارزیابی درخت، بن زنی، بن بری و حرکت بین درختان بیشترین درصد فراوانی به کد وضعیت مچ دست دو (خمش یا کشش بیش از 15 درجه مچ دست) بود. 69/0 درصد از وضعیت های بدن در سطح صفر، 7/13 درصد وضعیت های بدن در سطح اقدام یک، 48/43 درصد موقعیت های بدن در سطح دو، 88/34 درصد موقعیت های بدن در سطح سه و 20/7 درصد موقعیت های بدن هم در سطح چهار قرار داشت. نتیجه گیری کلی: آنالیز REBA برای اجزای کاری قطع نشان داد که اجزای کار ارزیابی و حرکت بین درختان در سطح اقدام دو قرار داشته و به بررسیهای بیشتر و تغییرات و مداخلات ارگونومیک لازم جهت اصلاح شرایط و وضعیت های کاری نیاز دارند. هم چنین مراحل بنزنی و بنبری در سطح اقدام چهار قرار داشته و بررسی و ایجاد تغییرات در موقعیت بدن در این اجزای کاری در سریعترین زمان ممکن ضروریست. شاخص REBA کاربرد خوبی برای ارزیابی مشکلات اسکلتی-عضلانی در بخش جنگل، عمدتاً برای ارزیابی عملیات قطع درختان، نشان داد. امکان استفاده از این روش برای ارزیابی در سایر بخشهای عملیات جنگل، همراه با سایر روشهای ارزیابی ارگونومیک، امکان ارزیابی شرکتهای جنگلداری را برای اخذ گواهینامههای کیفیت فراهم میکند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ارزیابی موقعیت بدن؛ بیماری های شغلی؛ تکنیک های مشاهده | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||