آمار
| تعداد نشریات | 14 |
| تعداد شماره‌ها | 175 |
| تعداد مقالات | 1,706 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,946,449 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,397,020 |
بررسی تغییرات جمعیتی پروانه جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana L.) و کارآیی تله‌های فرمونی در میزان شکار آن در جنگل های بلوط شهرستان سردشت | ||
| پژوهش و توسعه جنگل | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2025.56614.1784 | ||
| نویسندگان | ||
| کریم خضری خورشت1؛ محمد رضا زرگران* 2؛ سید رستم موسوی میرکلا3؛ زهرا هاشمی خبیر4 | ||
| 1دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه | ||
| 2استادیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه | ||
| 3دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه | ||
| 4کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، ارومیه | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف: جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس، به‌عنوان دومین اکوسیستم جنگلی طبیعی کشور، گسترده‌ترین و مهم‌ترین زیستگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران محسوب می‌شوند. آفت پروانه جوانه‌خوار بلوط (Tortrix viridana L.) یکی از آفات کلیدی این گونه‌ها در این منطقه است. تله‌های فرمونی به روش‌های متنوع در مدیریت تلفیقی آفات، از جمله جوانه‌خوار بلوط، کاربرد دارند؛ با این حال، کارآیی آن‌ها ممکن است بسته به شرایط منطقه، نوع محصول و ویژگی‌های زیستی آفت متفاوت باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی بیولوژی آفت، تاثیر ارتفاع از سطح دریا بر کارآیی تله‌های فرمونی و همچنین اثر محل و ارتفاع نصب تله‌ها بر میزان شکار جوانه‌خوار بلوط در منطقه میرآباد سردشت انجام شد. مواد و روش‌ها: بیولوژی آفت از طریق نمونه‌برداری‌های هفتگی از لاروهای سنین مختلف و شفیره‌ها بررسی شد. تاثیر گونه بلوط میزبان بر رشد آفت با اندازه‌گیری وزن لاروهای سن آخر و شفیره‌ها در مناطق پردانان و میرآباد (هر منطقه شامل 1500 لارو و 1500 شفیره از دو گونه بلوط Quercus infectoria و Q. brantii) مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا، سه طبقه ارتفاعی 1100–1200، 1200–1300 و 1300–1400 متر در جهت شرقی منطقه انتخاب شد و در هر طبقه، 10 تله فرمونی در قسمت بیرونی تاج درختان دارمازو نصب گردید (جمعاً 30 تله). همچنین برای بررسی اثر محل نصب تله‌ها، 10 تله در بیرون و 10 تله در داخل تاج درختان قرار گرفت. برای ارزیابی اثر ارتفاع نصب، 10 تله در ارتفاع 1.5 متری و 10 تله در ارتفاع 3 متری روی درختان بلوط نصب شد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 21 تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: جوانه‌خوار بلوط پنج سن لاروی دارد که پس از سن پنجم، پیش‌شفیره و سپس شفیره شکل می‌گیرد. اولین شفیره‌ها اواخر اردیبهشت مشاهده شدند. حشرات کامل پس از خروج از شفیره و جفت‌گیری تخم‌ریزی می‌کنند و نسل سالانه آفت یک نسل در سال است. زمستان‌گذران آفت به صورت تخم بوده و حشرات کامل حدود 30–40 روز فعال هستند. اولین ظهور حشرات کامل در اوایل خرداد و اوج پرواز آن‌ها در بیستم خرداد مشاهده شد و فعالیت آفت از اواسط تیر پایان یافت. حشرات ماده تخم‌ها را به صورت دستجات 2–4 تایی روی شاخه‌های جوان و در نزدیکی جوانه‌ها قرار می‌دهند، به‌گونه‌ای که لاروها بلافاصله پس از خروج از تخم به تغذیه از جوانه‌های تازه بپردازند. پولک‌های لارو خاکستری تا قهوه‌ای و هم‌رنگ شاخه‌ها هستند، بنابراین تشخیص آن‌ها با چشم غیرمسلح دشوار است. میانگین وزن لاروهای سن آخر روی دو گونه بلوط اختلاف معناداری در سطح 5 درصد داشت؛ بیشترین وزن لاروها در گونه Q. infectoria در منطقه میرآباد ثبت شد. همچنین وزن لاروها و شفیره‌ها در سال 1400 نسبت به سال 1390 افزایش داشته و شفیره‌های روی Q. infectoria سنگین‌تر از Q. brantii بودند. میزان شکار حشرات کامل توسط تله‌های فرمونی در ارتفاعات مختلف تفاوت معنادار داشت، به‌گونه‌ای که بیشترین شکار در ارتفاع 1100–1200 متر مشاهده شد. تله‌های نصب شده در داخل تاج درختان نسبت به خارج تاج حشرات بیشتری شکار کردند، در حالی که ارتفاع نصب (بالای تاج یا پایین تاج) تفاوت معنی‌داری ایجاد نکرد. میانگین شکار در تله‌های نصب شده در بالای تاج و پایین تاج به ترتیب 43 و 46 حشره کامل در هر تله بود. نتیجه‌گیری کلی: نتایج نشان داد که منطقه میرآباد سردشت با آلودگی بالای آفت جوانه‌خوار بلوط مواجه است و تعداد بالای حشرات شکار شده توسط تله‌های فرمونی این موضوع را تایید می‌کند. مقایسه سال‌های 1390 و 1400 حاکی از افزایش قابل توجه جمعیت آفت و گسترش آن در بیشتر مناطق استان آذربایجان غربی است. بهترین مکان نصب تله‌های فرمونی در ارتفاع 1100–1200 متر، نیمه پایینی و داخل تاج درختان بلوط بود. در مناطقی با جمعیت بالای آفت، نصب تله در نیمه بالای تاج توصیه نمی‌شود، زیرا علاوه بر کارایی کمتر، اجرای عملیات کنترل را زمان‌بر می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آفت؛ بلوط؛ تغییرات جمعیت؛ زاگرس | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7 |
||