آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 168 |
| تعداد مقالات | 1,648 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,683,047 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,188,878 |
اثر تغییرات طول، عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا بر اندازه بذر بلوط ایرانی (Quercus brantii) | ||
| پژوهش و توسعه جنگل | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 مرداد 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2024.55316.1725 | ||
| نویسندگان | ||
| خالد کریمی حاجی پمق1؛ نسرین سیدی* 2؛ راحله قاسم زاده3؛ عباس بانج شفیعی4؛ آیدا طاهری5 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران | ||
| 3استادیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران | ||
| 4استاد گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران | ||
| 5دانش‌آموخته دکتری جنگلداری، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف: تجدیدحیات طبیعی، به دلیل تولید پایههای مرغوب و بهتر، برتری دارد و تحتتاثیر اندازه بذر بوده و بر رشد گیاهچه و استقرار و بقا آن تاثیر میگذارد. اندازه بذر استراتژیک مهمی در توانایی و قدرت رقابتی رویشگاه در محیط میباشد و شناخت ویژگیهای اندازه بذر در رویشگاههای زاگرس میتواند به مدیریت بهینه، حفظ و پایداری این جنگلها منجر شود. در جنگلهای زاگرس بهطور کلی سه گونه عمده بلوط به نامهای بلوط ایرانی (Quercus brantii)، دارمازو (Q. infectoria) و ویول (Q. libani) وجود دارد که گستردهترین آنها گونة بلوط ایرانی است. با توجه به جایگاه ارزشمند گونة بلوط ایرانی در جنگلهای زاگرس، توسعه پژوهشهای هرچه بیشتر در رابطه با این گونه از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین شناخت ارتباط اندازه بذر با عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا و روند تغییرات اندازه بذر در گرادیان ارتفاع و عرض جغرافیایی ضروری بهنظر میرسد. مواد و روشها: بههمین منظور در این پژوهش، بذر چهار رویشگاه (Quercus brantii) از زاگرس (بانه، چوار ایلام، چکنی خرمآباد و سیسخت یاسوج) در عرضهای جغرافیایی و ارتفاعات مختلف مورد بررسی قرار گرفت. در هر پروونانس 12 پایه با قطر یکسان (30-40 سانتیمتر) و با رعایت فاصله در حدود 100 متر (به دلیل اجتناب از قرابت ژنتیکی)، بهصورت تصادفی و روی خطنمونه انتخاب شدند. موقعیت جغرافیایی پایههای انتخاب شده با موقعیت مکانی جهانی GPS ثبت شد. سپس از هر درخت حدود یک کیلوگرم بذر رسیده در همه جهات تاج بهصورت کاملا تصادفی در اوایل آذر ماه 1401 جمعآوری شد. شاخصهای طول بذر، قطر ناف، قطر بذر، قطر بذر در هشت میلیمتری نوک بذر، نسبت طول به قطر بذر، محیط دور بذر، نسبت محیط بذر به قطر بذر، نسبت محیط بذر به طول بذر، دانسیته محتوای بذر، نسبت دانسیته محتوای بذر به طول بذر، نسبت دانسیته محتوای بذر به قطر بذر برای 20 عدد بذر از هر پایه اندازهگیری شد. نرمال بودن دادهها با آزمون Kolmogorov-Smironov یک نمونهای بررسی شد. سپس مقایسه صفات مورفولوژیک بذر پروونانسهای مختلف و مقدار تاثیر عوامل مختلف با استفاده از تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون دانکن (در سطح 05/0) انجام شد. برای شناسایی تفکیک پروونانس و ارتفاعات مختلف از تجزیه تابع تشخیص در صفات بذر استفاده شد و این توابع بر اساس تست Wilks lambda و کایاسکوار مورد آزمون قرار گرفتند. یافتهها: نتایج حاکی از آن است که با کاهش عرض جغرافیایی طول بذر و نسبت طول به قطر بذر افزایش یافت اما قطر، دانسیته محتوای بذر در طول بذر، قطر ناف و قطر در هشت میلیمتری نوک بذر، کاهش یافت و نتایج تابع تشخیص (دو تابع اول و دوم که در مجموع 88 درصد واریانس) نشان داد در تابع اول رویشگاه بانه بیشترین تمایز مثبت (956/2) و رویشگاه چکنی خرمآباد بیشترین تمایز منفی (998/0-) را دارد و در تابع دوم رویشگاه چوار ایلام بیشترین تمایز مثبت (905/0) و پروونانس سیسخت بیشترین تمایز منفی (575/0-) را دارند. همچنین مرکز رویشگاهها در تابع سوم بیشترین تمایز مثبت (781/0) را پروونانس چکنی خرمآباد و بیشترین تمایز منفی را رویشگاه سیسخت یاسوج دارند. براساس نتایج بهدست آمده تفاوت معنیداری در شاخصهای اندازهگیریشده در ارتفاعات مختلف وجود دارد بهطوری که ارتفاع پایین 1000-1260 در شاخصهای طول بذر، محیط طولی بذر، نسبت طول به قطر بذر، نسبت محیط به قطری بذر، بیشترین مقدار را دارند. ارتفاع 1260- 1540 در شاخصهای مساحت، دانسیته محتوای بذر، مساحت سطح مقطع طولی بذر، نسبت دانسیته بذر به طول و قطر بذر بیشترین مقدار را داشت. بهطوری که نتایج تابع تشخیص (دو تابع که در مجموع 9/85 درصد از واریانس) مشخص کرد که در تابع اول ارتفاع میانی 1260-1540 بیشترین مقدار مثبت (643/0) و ارتفاع 1540-1800 بیشترین عملکرد منفی (259/1-) را دارد و در تابع دوم ارتفاع 1260-1540 بیشترین عملکرد مثبت (561/0) و ارتفاع 1800-2100 بیشترین عملکرد منفی (463/0-) را دارند. همچنین مرکز پروونانسها در تابع سوم بیشترین عملکرد مثبت (253/0) را ارتفاع 1000-1260 و بیشترین مقدار منفی را ارتفاع 1800-2100 دارند. نتیجهگیری کلی: یافتههای این بررسی نشان داد که رویشگاههای شمالی و ارتفاعات پایین دارای اندازه و محتوای بذر بیشتری هستند و بهواسطه قطر (پهنا) بیشتر و نسبت طول به قطر کمتر میتوان انتظار داشت در جنگلکاریها نهالهای بهتری تولید کنند. البته باید ذکر کرد که شاید این تغییرات اندازه در رویشگاهها و ارتفاعات مختلف نوعی سازگاری ژنتیکی و محیطی با رویشگاههای خود باشند و یک استراتژیک رویشگاهی برای تطابق با شرایط محلی و دشمنان طبیعی بذر باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پروونانس؛ تابع تشخیص؛ زاگرس؛ مورفولوژی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 6 |
||