آمار
| تعداد نشریات | 14 |
| تعداد شماره‌ها | 172 |
| تعداد مقالات | 1,671 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,762,232 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,237,787 |
هژمونی فرهنگی و مقاومت علویان طبرستان: تحلیل مناسبات خصمانه با خلافت عباسی بر اساس نظریه گرامشی | ||
| یافته‌های تاریخی | ||
| دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، خرداد 1404، صفحه 14-27 اصل مقاله (1.02 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jhf.2025.56212.1039 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسن بیگی* ؛ فاطمه بیات | ||
| گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران | ||
| چکیده | ||
| مناسبات خصمانه میان علویان طبرستان و خلافت عباسی، یکی از نمونه‌های مهم تقابل‌های سیاسی ـ مذهبی در تاریخ اسلام است که فراتر از نبردهای نظامی، بازتابی از نزاع بر سر مشروعیت فرهنگی و ایدئولوژیک به شمار می‌آید. در این زمینه، نظریه هژمونی آنتونیو گرامشی که بر نقش سلطه فرهنگی در تثبیت نظم سیاسی تأکید دارد، می‌تواند چارچوب مناسبی برای تحلیل این تقابل تاریخی فراهم آورد. پرسش اصلی این پژوهش آن است که علویان طبرستان چگونه و با چه راهبردهایی در برابر هژمونی عباسیان ایستادگی کردند و تا چه اندازه توانستند هژمونی جایگزینی مبتنی بر گفتمان شیعی ایجاد کنند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که علویان با بهره‌گیری از آموزه‌های تشیع زیدی و عقل‌گرایی معتزلی، اصلاح آیین‌های مذهبی، ترویج نمادهای مخالف خلافت، باز توزیع منابع اقتصادی و جذب نیروهای ناراضی، کوشیدند سلطه عباسیان را به چالش بکشند. درحالی‌که شرایط جغرافیایی و ضعف ساختاری خلافت امکان گسترش این هژمونی را تا حدی فراهم کرد، اما محدود بودن پایگاه اجتماعی علویان به طبرستان و ناکامی در ایجاد اتحادهای پایدار، مانع از گسترش آن به سطحی فراگیر شد. با این‌حال، تلاش آنان تأثیر ماندگاری بر شکل‌گیری هویت شیعی در شمال ایران بر جای گذاشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خلافت عباسی؛ علویان طبرستان؛ مقاومت ایدئولوژیک؛ نظریه گرامشی؛ هژمونی فرهنگی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 52 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 28 |
||