آمار
| تعداد نشریات | 13 |
| تعداد شماره‌ها | 151 |
| تعداد مقالات | 1,524 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,394,220 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,010,116 |
تأثیر بستر و روش‌های کاشت بر جوانه‌زنی و رشد نهال بلوط سفید (Quercus petraea (Matt.) Liebl.) | ||
| پژوهش و توسعه جنگل | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 بهمن 1403 | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2025.55829.1746 | ||
| نویسندگان | ||
| عیسی ناجی شادباد1؛ نسرین سیدی* 2؛ هادس بیگی حیدرلو3 | ||
| 1دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مدیریت جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| 3استادیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف: جنگلکاری و احیای جنگل‌ها، به‌ویژه با استفاده از گونه‌های بومی، به‌عنوان یکی از راهکارهای کلیدی در جهت حفظ و توسعه پایدار منابع طبیعی مطرح شده‌اند. در ایران، با توجه به اقلیم خشک و شکننده و سطح پوشش جنگلی بسیار پایین‌تر از حد مطلوب، اهمیت این برنامه‌ها دوچندان است. جنگل‌های ارسباران، به‌عنوان یکی از مناطق منحصر‌به‌فرد کشور، زیستگاه گونه‌های ارزشمندی مانند بلوط سفید (Quercus petraea (Matt.) Liebl.) هستند که با توانایی بالای خود در سازگاری با شرایط مختلف زیست‌محیطی و اهمیت اکولوژیکی و اقتصادی، نقشی کلیدی در حفاظت از بوم‌سازگان‌های جنگلی دارند، اما تخریب زیستگاه‌های طبیعی باعث محدود شدن پراکنش این گونه شده است. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بستر و روش کاشت بر جوانه‌زنی و رشد نهال‌های بلوط سفید در نهالستان ائل‌گلی واقع در شهر تبریز طراحی شده است تا نتایج آن بتواند راهنمایی مؤثر برای اجرای طرح‌های جنگلکاری و احیای جنگل‌های بلوط در ایران و مناطق مشابه ارائه دهد. مواد و روش‌ها: این پژوهش به‌صورت آزمایش فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفی انجام شد تا تأثیر بستر و نحوه کاشت بر جوانه‌زنی و رشد اولیه بلوط سفید (Q. petraea (Matt.) Liebl.) بررسی شود. بذرها از جنگل‌های ارسباران جمع‌آوری و پس از آماده‌سازی در سه نوع بستر (شاهد: خاک، کود و ماسه به نسبت 1:1:1؛ بستر یک: خاک، کود و ماسه به نسبت 2:1:1؛ بستر دو: خاک، کود و ماسه به نسبت 3:1:1) و سه روش کاشت (افقی، نوک به بالا، نوک به پایین) در تاریخ 15 بهمن 1401 کاشته شدند. آبیاری گلدان‌ها به‌طور منظم و طبق برنامه زمانی مشخص هر دو روز یک‌بار با استفاده از سیستم مه‌پاش انجام شد. جمع‌آوری داده‌ها، که شامل درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و رشد نهال‌ها (ارتفاع و قطر یقه) بود، از تاریخ اولین جوانه‌زنی (20 اردیبهشت 1402) آغاز و تا پایان دوره آزمایش (شهریور 1402) ادامه یافت. داده‌ها با استفاده از آزمون واریانس دوطرفه و آزمون دانکن در نرم‌افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که روش کاشت و نوع بستر کاشت تأثیر قابل‌توجهی بر ویژگی‌های رشد و جوانه‌زنی بذرها دارد. آنالیز واریانس نشان داد که اثر نوع بستر کاشت بر قطر یقه معنی‌دار بود (05/0>p)، درحالی‌که نحوه کاشت و اثر متقابل این دو عامل تأثیر معنی‌داری نداشتند. بیشترین قطر یقه در نحوه کاشت افقی و بستر دو با مقدار میانگین 25/0±29/4 سانتی‌متر مشاهده شد، درحالی‌که کمترین مقدار آن در نحوه کاشت رو به پایین و بستر یک با مقدار 58/0±93/2 سانتی‌متر ثبت شد. در رابطه با ارتفاع نهال، اثر نحوه کاشت بذر معنی‌دار بود (05/0>p)، به‌طوری‌که بیشترین ارتفاع در نحوه کاشت افقی و بستر دو با میانگین 88/3±69/35 سانتی‌متر مشاهده شد و کمترین مقدار آن در نحوه کاشت رو به پایین و بستر دو با مقدار 36/4±17/22 سانتی‌متر ثبت شد. با این‌حال، اثر نوع بستر کاشت و اثر متقابل نوع بستر کاشت و نحوه کاشت معنی‌دار نبودند. طول ریشه نیز تحت تأثیر نحوه کاشت بذر قرار گرفت بود (05/0>p) و بیشترین مقدار طول ریشه در بستر دو و کاشت افقی با میانگین 54/3±69/48 سانتی‌متر به‌دست آمد. در مقابل، کمترین طول ریشه مربوط به نحوه کاشت رو به پایین و بستر دو با مقدار 21/5±50/35 سانتی‌متر بود. در بررسی صفات جوانه‌زنی، بیشترین درصد جوانه‌زنی (100 درصد) مربوط به نحوه کاشت افقی و تیمار شاهد بود، در حالی که کمترین درصد جوانه‌زنی (13 درصد) در نحوه کاشت رو به پایین و بستر یک مشاهده شد. به‌طورکلی، نحوه کاشت افقی و رو به بالا در مقایسه با رو به پایین درصد جوانه‌زنی بالاتری داشتند. همچنین، بسترهای شاهد و دو عملکرد بهتری نسبت به بستر یک نشان دادند. نتیجه‌گیری کلی: یافته‌های این پژوهش تأثیر قابل‌توجه روش‌های کاشت و نوع بستر کاشت را بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و رشد نهال‌ها نشان داد. به‌طور خاص، کاشت افقی به‌عنوان روشی مؤثرتر نسبت به دیگر روش‌ها شناخته شد که باعث بهبود قابل‌توجه قطر یقه، ارتفاع نهال و طول ریشه شد. در مقابل، کاشت به‌صورت رو به پایین کمترین تأثیر را بر این صفات داشت. همچنین، بستر کاشت شماره دو عملکرد بهتری نسبت به دیگر بسترها داشت و به‌ویژه در بهبود قطر یقه و طول ریشه مؤثر بود. در خصوص درصد جوانه‌زنی، بیشترین درصد مربوط به تیمار شاهد و روش کاشت افقی بود. این نتایج تأکید می‌کند که انتخاب مناسب روش کاشت و بستر کاشت می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود فرآیند جوانه‌زنی و رشد نهال‌ها داشته باشد و در برنامه‌های جنگلکاری و احیای منابع طبیعی نقش مهمی ایفا کند. این پژوهش علاوه بر فراهم کردن راهکارهایی برای بهینه‌سازی رشد نهال‌ها، زمینه‌ساز تحقیقات آتی در زمینه بررسی عوامل محیطی و مدیریتی دیگر بر گونه‌های گیاهی مختلف خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارسباران؛ ترکیب خاک؛ الگوهای کاشت؛ استقرار نهال | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 13 |
||