
تعداد نشریات | 13 |
تعداد شمارهها | 151 |
تعداد مقالات | 1,524 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,394,228 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,010,128 |
برآورد و مقایسه زمان مرگ کامبیوم درختان راش و ممرز بر اثر آتشسوزی (بررسی موردی: جنگل لالیس نوشهر) | ||
پژوهش و توسعه جنگل | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 بهمن 1403 | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30466/jfrd.2024.54808.1681 | ||
نویسندگان | ||
نسرین آهوقلندری* 1؛ هادی کیادلیری2؛ رضا اخوان3؛ اسداله متاجی4 | ||
1دکترای جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، پردیس دانشگاهی دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2دانشیار، گروه محیط زیست و علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
3دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
4استاد، گروه محیط زیست و علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مقدمه و هدف: آتشسوزیها یکی از مهمترین آشفتگیهای طبیعی هستند که بر بومسازگانهای گیاهی در سراسر جهان اثر میگذارند. آتشسوزیهای جنگلی با وجود این که رویدادی هستند که بر پویایی بومسازگان جنگلی تأثیر قابلتوجهی دارند، اما بخش جداییناپذیر بسیاری از بومسازگانهای جنگلی محسوب میشوند. طی میلیونها سال فرایند، رابطه و تعامل متقابل بین آتشسوزی و پوشش گیاهی است که سبب شده تا آنها بهعنوان بخشی اجتنابناپذیر و جداییناپذیر از بومسازگانها پذیرفته شوند. ضخامت پوست، محافظی برای ساقههای درختان جوان و نهالها است که سبب حفاظت بافتهای درونی در برابر آتشسوزی میشود و تمامی بافتهای درختان را در دمای کمتر از 60 درجه سانتیگراد که دمای مرگ کامبیوم است محافظت میکند. هدف این پژوهش بررسی مقدار حساسیت دو گونه راش و ممرز به آتشسوزی با در نظر گرفتن ضخامت پوست و همچنین تعیین زمان مرگ کامبیوم این دو گونه در طبقههای قطری مختلف است. مواد و روشها: منطقه موردبررسی سری 10 جنگلهای لالیس حوضه آبخیز شماره 45 گلبند نوشهر در استان مازندران است. مساحت کل این سری 2127 هکتار است که بر اساس روش دومارتن، اقلیم آن خیلی مرطوب است. نمونهبرداری از پوست درختان بهروش تصادفی از طبقههای قطری پنج تا 120 سانتیمتر برای دو گونه راش و ممرز انجام گرفت و از هر طبقه هشت درخت نمونهبرداری شد. در مجموع از 24 طبقه قطری پنج سانتیمتری، 192 نمونه بهتفکیک هر گونه و در نهایت 384 نمونه برداشت شد. بدین صورت که بر اساس طبقههای قطری قسمتی از پوست درخت در ارتفاع برابرسینه به ابعاد 10×5 سانتیمتر بهوسیله کاردک پیوند برداشته شد و ضخامت آن بهوسیله کولیس تا دقت میلیمتر اندازهگیری شد. سپس این پوستها در دماهای 60 و400 درجه سانتیگراد در شرایط آزمایشگاهی سوزانده شدند. پس از سوزاندن پوست درختان بهمنظور مقایسه آسیبپذیری گونهها در طبقههای قطری یکسان در برابر آتشسوزی از آزمون تی جفتی استفاده شد. ضخامت پوست در رابطه قرار داده شد و زمان مرگ کامبیوم موردبررسی قرار گرفت. یافتهها: تفاوت ضخامت پوست در دوگونه بهطور کامل مشخص بود و گونه ممرز در طبقههای قطری یکسان ضخامت پوست کمتری نسبت به راش داشت. در سطح خطای پنج درصد زمان شروع به سوختن پوست راش و ممرز در طبقههای قطری یکسان در دمای آتشسوزی در محیط جنگل (400 درجه سانتیگراد) تفاوت معنیداری با هم داشتند، اما مقاومت پوست ممرز در برابر حرارت بیشتر بود. با این که ضخامت پوست راش در تمامی طبقههای قطری بیشتر از گونه ممرز بود، اما در طبقههای کمقطر و قطور زندهمانی گونه ممرز از راش بیشتر بود. یکی از دلایل مقاومت متفاوت گونهها در برابر آتشسوزی ساختار فیزیکی و شیمیایی پوست گونه است، بهطوری که گونههای نورپسند از مقاومت بیشتری در برابر آتش برخوردارند. لایه کامبیوم در دمای 60 درجه سانتیگراد از بین میرود که در این بخش مقاومت گونه ممرز بیشتر بود و در مدت زمان طولانیتری رنگ کامبیوم آن تغییر کرد. کامبیوم گونه راش که از ضخامت پوست بیشتری برخوردار بود، در مدت زمان طولانیتری نسبت به گونه ممرز از بین رفت. از این موضوع میتوان نتیجه گرفت که هر گونهای که از ضخامت پوست بیشتری برخوردار باشد، زمان مرگ کامبیوم طولانیتری دارد. با توجه به نتایج بهدست آمده از این پژوهش رابطه بهصورت خطی بوده، اما تمامی عاملهای تأثیرگذار (خواص فیزیکی و شیمیایی چوب) بر مقاومت درخت را در نظر نمیگیرد و بههمین دلیل قابلیت استفاده برای ارزیابی دقیق و بررسی مرگ و میر درختان را ندارد. نتیجهگیری کلی: بهطور کلی ضخامت پوست، عامل مهمی بهمنظور مقایسه زمان سوختن و مرگ کامبیوم در یک گونه است که در بین گونههای مختلف، متفاوت است. در مواقعی که هدف مقایسه زمان سوختن و مرگ کامبیوم در داخل یک گونه باشد، عامل تأثیرگذار ضخامت پوست است، ولی زمانی که هدف مقایسه بین دو گونه متفاوت باشد، عاملهای اصلی شامل نوع گونه، مقاومت گونه در برابر آتشسوزی، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی پوست و ضخامت پوست هستند. از این رو زمانی که آتشسوزی در منطقهای اتفاق میافتد میتوان برای نجات جنگل و جلوگیری از تخریب بیشتر ابتدا تودههای جوان و آسیب پذیرتر را مورد حمایت قرار داد. | ||
کلیدواژهها | ||
جنگلهای هیرکانی؛ زمان سوختن؛ ضخامت پوست؛ مقاومت پوست | ||
مراجع | ||
Anonymous, Booklet of Forestry Plan, Series 10 Lalis, Watershed No. 45, Golband (third revision), General Directorate of Natural Resources and Watershed Management of Mazandaran Province. Nowshahr, 2006. Amin Amlashi, M.; Jafari, M.; Ghodskhah, M.; Salehi, M.; Alidost, M., A preliminary study of fire-resistant trees in Guilan province (case study of Nokhalbar forest, 18th district of Nashehrud). Iranian Journal of Forest and Poplar Research 2016, 24 (3), 463-473. (In Persian) Esmaili sharifi, M.; Jalilvand, H.; Amozadeh, M.; Ashraf jafari, A.; Moslemi seyed mahaleh, S.M., The effect of ecological factors on fires in Hyrcanian forests. Forest Research and Development 2018, 4 (1), 113-129. (In Persian) Bauer, G.; Speck, T.; Blömer, J.; Bertling, J.; Speck, O., Insulation capability of the bark of trees with different fire adaptation. Journal of Materials Science 2010, 45, 5950-5959. Barker, J.S.; Gray, A.N.; Fried, J.S. The effects of crown scorch on post-fire delayed mortality are modified by drought exposure in California (USA). Journal of Fire 2022, 5 (1), 21, 1-17. Bär, A.; Michaeltz, S.T.; Mayr, S. Fire effects on tree physiology. New Phytologist 2019, 223, 1728–1741. Cansler, C.A.; Hood, S.M.; Varner, J.M.; van Mantgem, P.J.; Agne, M.C.; Andrus, R.A.; Ayres, M.P.; Ayres, B.D.; Bakker, J.D.; Battaglia, M., The Fire and Tree Mortality Database, for empirical modeling of individual tree mortality after fire. Journal of Scientific Data 2020, 7, 194, 1-14. Espinosa, J.; Rodríguez de Rivera, O.; Madrigal, J.; Guijarro, M.; Hernando, C., Predicting potential cambium damage and fire resistance in Pinus nigra Arn. ssp. salzmannii. Forest Ecology and Management 2020, 474 (21), 118372. Hengst, G.E.; Dawson, J.O., Bark thermal properties of selected central hardwood species. In: Gillespie, Andrew R.; Parker, George R.; Pope, Phillip E.; Rink, George: eds. Proceedings of the 9th Central Hardwood Forest Conference; Gen. Tech. Rep. NC-161. St. Paul, MN: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, North Central Forest Experiment Station: 1993; pp 55-75. Javanmiri pour, M.; Etemad, V.; Soofi Marive, H.; Mahmoudi, E.M., The effects of fire on the quality and quantity of forest trees (A case study: Oak forest of Islamabad Gharb region). Proceedings of the First International Conference on Fire in the Natural Resources. Gorgan, 2011. Kabaoğlu, A.; Kulaç, Ş.; Baysal, İ.; Özbayram, A.; Akbulut, S.; Öztürk, N., Some physiological and biochemical changes In oak trees after fire. CERNE 2023, 29. Lawes, M. J.; Adie, H.; Russell-Smith, J.; Murphy, B.; Midgley, J. J., How do small savanna trees avoid stem mortality by fire? The roles of stem diameter, height and bark thickness. Ecosphere 2011, 2 (4), 1-13. Madrigal, J.; Hernando, C.; Guijarro, M.; Diez, C.; Marino, E.; De Castro, A., Evaluation of forest fuel flammability and combustion properties with an adapted mass loss calorimeter device. Journal of Fire Sciences 2009, 27 (4), 323-342. Nemati, B; Ghodskhah, M.; Adel, M.N., The effect of fire on the structure and natural regeneration of the forest in Shanderman forests, Guilan province. Journal of Forest Research and Development 2018, 5(2), 181-194. (In Persian) Niccoli, F.; Pacheco Solana, A.; De Micco, V.; Battipaglia, G., Fire affects wood formation dynamics and echophysiology of Pinus pinaster Aiton growing in a dry area. Dendrochoronologi 2023, 77(80):126044. Parnian, M.; Asadi-Oskui, E.; Rahnam, M., Investigating fire monitoring and forecasting methods in the vegetation areas of Iran and the world. Journal of Climatology Research 2021, 47, 103-122. Partelli-Feltrin, R.; Johnson, D.M.; Sparks, A.M.; Adams, H.D.; Kolden, C.A.; Nelson, A.S.; Smith, A.M.S., Drought increases vulnerability of Pinus ponderosa saplings to fire-induced mortality. Journal of Fire 2020, 3 (4), 56, 1-14. Pausas, J.G., Bark thickness and fire regime: another twist. New Phytologist 2017. 213, 13-15. Pellegrini, A.F.; Andereg, W.R.; Paine, C. T.; Hoffmann, W.A.; Kartzinel, T.; Rabin, S.S.; Sheil, D.; Franco, A.C.; Pacala, S.W., Convergence of bark investment according to fire and climate structures ecosystem vulnerability to future change. Ecology letters 2017, 20 (3), 307-316. Peterson, D.L., Crown scorch volume and scorch height: estimates of postfire tree condition. Canadian Journal of Forest Research 1985, 15 (3), 596-598. Plaza-Álvarez, P.A.; Lucas-Borja, M.E.; Sagra, J.; Moya, D.; Fontúrbel, T.; De las Heras, J., Soil respiration changes after prescribed fires in Spanish black pine (Pinus nigra Arn. ssp. salzmannii) monospecific and mixed forest stands. Forests 2017, 8 (7), 248, 1-11. Polat, S.; Ghasemi Aghbash, F.; Mahdavi, A., Fire risk zoning in the forests of Ilam district. Journal of Forest Research and Development 2019, 6 (1), 135-152. (In Persian) Rosell, J.A.; Olson, M. E., The evolution of bark mechanics and storage across habitats in a clade of tropical trees. American Journal of Botany 2014, 101 (5), 764-777. Rowe, J.S., Concepts of fire effects on plant individuals and species: 135-154. In: DeBano, R.W. and MacLean, D.A. (Eds.). The Role of Fire in Northern Circumpolar Ecosystems (Scope 18). John Wiley and Sons, New York: 1983; p 322p. Rozas, V.; Gonzalo, P.D.L.; Ignacio, G.G.; Jose, R.A., Contrasting effects of wildfire and climate on radial growth of Pinus canariensis on windward and leeward slopes on Tenerife, Canary Islands. Trees 2011, 25, 895–905. Ryan, K.C, In Evaluating potential tree mortality from prescribed burning, In Baumgartner, D.M., Site preparation and fuels management on steep terrain: Proceedings of a symposium. Spokane, WA. Washington State University, Cooperative Extension, Pullman, WA., 1982; pp 167-179. Ryan, K.C.; Peterson, D.L.; Reinhardt, E.D., Modeling long-term fire-caused mortality of Douglas-fir. Forest science 1988, 34 (1), 190-199. Saunders, M.R.; Mann, D.P.; Stanis, S.; Wiedenbeck, J.K.; Dey, D.C.; Schuler, T.M., Prescribed Fire Causes Wounding and Minor Tree Quality Degradation in Oak Forests. Forests 2023, 14, 227, 1-17. Seifert, T.; Meincken, M.; Odhiambo, B.O., The effect of surface fire on tree ring growth of Pinus radiata trees. Annals of forest science 2017, 74, 1-11. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 56 |